Kama ilivyo mapafu kwa mwili wa mwanadamu, bonde la Congo linatajwa na wanasayansi kuwa mapafu ya bara la Afrika. Hii ni kutokana na umuhimu wake kuwezesha njia endelevu kwa uotoasili ulioko katika bonde hilo umefafanuliwa kwa kina katika ripoti iliyotolewa na jopo la watafiti 180 wa kisayansi, wengi wao wakitokea ukanda wa Congo. Kwa kuwa misitu yake hunyonya kiasi cha tani milioni 600 za gesi ya mkaa ya carbon dioxide kila mwaka, ina maana kuwa bonde hilo ni muhimu sana katika kusafisha hewa.
Lakini pia kihistoria ikumbukwe kuwa kanda hiyo ndiyo ilikuwa chimbuko asili ya watu wa jamii ya Bantu waliotapakaa baadaye katika nchi mbalimbali hadi kwenye fukwe bahari ya Atlantiki Afrika Kusini lakini pia Bahari ya Hindi. Watu hao walitumia njia mbalimbali za kienyeji kutoharibu misitu iliyomo katika bonde la Congo. Hata hivyo tangu wimbi la kugawanya koloni lilipoanza, utajiri wa bonde la Congo unatishiwa kuangamizwa.
Profesa Lee White ambaye ni mmoja kati ya wanasayansi kwenye jopo la utafiti kuhusu Bonde la Congo anafafanua hivi kuhusu umuhimu wa Bonde hilo.
“Bonde la Congo linasaidia sana kupunguza kasi ya mabadiliko ya tabia nchi duniani likilinganishwa na bonde la Amazon ambapo dunia huwekeza mabilioni ya dola. Katika bonde la Congo uwekezaji haufikii hata milioni za dola ilihali bonde hilo ndilo muhimu sana katika kunyonya gesi ukaa duniani kuliko lile la Amazon.”
Bioanuwai ya Bonde la Congo inajumuisha zaidi ya aina 10,000 za mimea. Theluthi ya mimea hii haipatikani sehemu yoyote nyingine ulimwenguni. Aidha wanyama wa kipekee kama vile sokwe,tumbili na nyani walio na ukaribu na binadamu wanapatikana kwa wingi katika bonde hilo. Hata hivyo kasi ya mabadiliko ya tabianchi inatishia uhai wa viumbe hivyo sambamba na kusababisha mimea mingine kutoweka. Chanzo kikuu ni uchafuzi wa bioanuwai hiyo kutokana na shughuli za viwandani.
Mataifa tajiri yadaiwa kusababisha uchafuzi wa mazingira
Kulingana na mwanasheria wa masuala ya Utamaduni kutoka Tanzania Mwanahamisi Singano, mataifa tajiri ndiyo yanasababisha uchafuzi huu kwa kiasi kikubwa na ndiyo maana wanayataka kuwekeza katika kulinda mazingira ya Afrika.
“Afrika huchangia tu asili mia 4 ya gesi ukaa lakini mataifa tajiri yenye viwanda yanatoa zaidi ya asili mia 84 ndiyo maana wana wajibu wa kutoa fedha nyingi zaidi kushughulikia masuala ya mabadiliko ya tabianchi.”
Katika mkutano mkuu wa COP30 uliomalizika hivi majuzi chini Brazil, wadau wamejitokeza na muundo wa kutekeleza mikakati ya kuhakikisha kuwa athari za mabadiliko ya tabianchi zinashughulikiwa kwa misingi ya sera na mikataba miongoni mwa nchi lakini pia kuhusisha taasisi zote kuwekeza katika mipango husika ili kulinda bonde la Congo na hata katika sehemu zingine za dunia.
Janet Milongo kutoka Kenya ni msimamizi wa mtandao ujulikanao kama CAN unaofuatilia masuala ya matumizi ya nishati kuhusiana na maizngira.
“Manufaa ya muundo huu ni kuhakikisha kuwa utekelezaji wa sera kadhaa unafuatiliwa kwa ngazi za serikali ambapo mwongonzo unawezesha kuwawajibisha wadau hasa katika kutoa ufadhili.”
Ijapokuwa jina la bonde hilo ni Congo, bioanuwai yake hufaidi nchi zote za Afrika ya Kati, Mashariki na hata Kaskazini kwani maji ya Mto Nile unoatiririka hadi Misri hutokana hasa na mifumo katika bonde hilo. Jopo hilo la wanasayansi la SPCB lina matumaini kwamba ikiwa bonde hilo litatunzwa ipasavyo, litachangia pakubwa katika kupunguza athari za mabadiliko ya tabianchi.