Hali ya Hezbollah mwaka mmoja baada ya kusitishwa kwa mapigano

Imepita mwaka mmoja tangu kutiwa saini kwa makubaliano ya kusitisha mapigano kati ya Hezbollah ya Lebanon na Israel.

Mapigano kati ya pande hizo yalianza baada ya mashambulizi ya Hezbollah kuvuka mpaka tarehe 8 Oktoba 2023, na yakakua hadi kuwa vita kamili kwa karibu miezi miwili mnamo Septemba 2024, kabla ya utulivu kurejea kupitia makubaliano ya kusitisha mapigano.

Hata hivyo, Israel imeendelea kuiandama kundi hilo linaloungwa mkono na Iran kupitia mashambulizi ya karibu kila siku dhidi ya maeneo na wanachama wa Hezbollah, hasa kusini mwa Lebanon.

Kiongozi aliyeuuawa hivi karibuni katika mashambulizi hayo alikuwa Haitham Ali Tabatabaei, kamanda wa kikosi maalum cha Radwan na mmoja wa viongozi wa Kitengo 3800, kinachoshughulikia mafunzo na kusaidia makundi ya Kishia katika eneo lote, ikiwemo Houthi wa Yemen.

Mbali na mashambulizi ya Israeli, Hezbollah pia inakabiliwa na changamoto za ndani.

Baraza la Ushauri la Hezbollah lilimchagua Naim Qassem, aliyekuwa naibu wa Hassan Nasrallah, kuwa kiongozi mpya tarehe 29 Oktoba 2024, takribani mwezi mmoja kabla ya kusitishwa kwa mapigano na Israel.

Sasa anaongoza kundi ambalo limepunguzwa nguvu kwa kiasi kikubwa.

Uteuzi wake ulifuatia kuuawa kwa Hassan Nasrallah katika shambulio la anga la Israel kusini mwa Beirut tarehe 27 Septemba 2024.

Tukio hilo lilikuwa pigo kubwa kwa kundi hilo, na likazidishwa zaidi na mauaji ya Hashem Safi al-Din, ambaye alionekana kuwa mrithi wa Nasrallah, pamoja na makamanda wengine kadhaa waandamizi ndani ya muda mfupi.

Kuuawa kwa viongozi wengine wakuu kama Fawad Shakar, Ibrahim Aqeel na Ali Karaki nako kulitikisa zaidi uongozi wa juu wa Hezbollah.

Hata hivyo, uteuzi wa Qassem ulionyesha mwendelezo wa uongozi, wengine waliutafsiri kama ishara ya udhaifu na mpasuko wa ndani.

Ingawa ni mmoja wa waanzilishi wa Hezbollah, nafasi yake ya miaka mingi ilikuwa katika usimamizi wa masuala ya kidini na elimu zaidi kuliko jeshi.

Wachambuzi wa Lebanon wanasema hana mamlaka na mvuto wa Nasrallah, jambo lililodhoofisha umakini wa uongozi ndani ya kundi.

“Alikua sura ya umma ya chama kwa sababu mtu alihitaji kuchukua nafasi hiyo,” kiliandika chombo cha habari cha kibinafsi chenye makao yake Beirut Spotshot. Chombo hicho kiliongeza kuwa uwezo na mamlaka yake “hayaelekei kwa jeshi kuu la Hezbollah au miundo ya usalama, kwani inabaki chini ya udhibiti wa mitandao pinzani ya amri.”

Vyombo vya habari vya Lebanon vimeripoti kuwa mamlaka yake hayagusi moja kwa moja miundo mikuu ya kijeshi na kiusalama ya Hezbollah, ambayo inaelezwa kuwa inasimamiwa na mitandao pinzani ya ndani.

Ripoti zinaashiria mvutano unaoongezeka kati ya Naim Qassem na Wafiq Safa, mkuu wa usalama wa ndani wa kundi hilo.

Mgawanyiko huu unaonesha tofauti kati ya wanaotaka maelewano ya kisiasa na wale wanaopinga kabisa msimamo huo.

Mvutano huu umesababisha pia mgawanyiko zaidi katika vyeo vya uongozi vilivyobakia.

Hezbollah imepoteza askari wengi vitani.

Tangu 2023, zaidi ya wapiganaji 4,500 wameuawa na takribani 9,000 kujeruhiwa, wakiwemo wanachama wa vikosi maalum vya Radwan.

Kwa mujibu wa ripoti, mashambulizi makubwa ya Israel yameharibu vituo kadhaa vya Hezbollah, ikiwemo vituo vya kamandi, mawasiliano na maghala ya silaha kusini mwa Beirut, Bonde la Bekaa na kusini mwa Lebanon.

Kuanguka kwa serikali ya Bashar al-Assad nchini Syria kumeikatisha Hezbollah njia kuu ya kupokea vifaa na wapiganaji kutoka Iran.

Sasa inalazimika kutumia njia ndogo ndogo za magendo kupitia Iraq na usafirishaji kutoka kaskazini mwa Lebanon.

Kwa mujibu wa gazeti la Nidaa al-Watan linaloikosoa Hezbollah, juhudi za kujenga upya uwezo wake zimejikita zaidi kaskazini mwa Mto Litani, ishara ya kurudi nyuma kutoka mipaka ya kusini.

Mashambulizi ya karibu kila siku ya Israel yameweka kundi hilo katika “shinikizo la kudhoofika wakati wote” na yakazuia ujenzi upya katika maeneo ya mpakani.

Hezbollah imekanusha madai kuwa inajenga upya uwezo wake wa kijeshi na imeishutumu Israel kwa kulenga raia kusini mwa Lebanon.

Hezbollah inakabiliwa na shinikizo linaloongezeka kutoka kwa serikali za kigeni, wapinzani wa ndani, na hata wafuasi wake.

Septemba 2025, serikali ya Lebanon chini ya Waziri Mkuu Nawaf Salam, iliahidi kutekeleza mpango wa kitaifa wa kuvifuta vikosi visivyo vya serikali na kuweka silaha zote za kusini chini ya udhibiti kamili wa serikali.

Ingawa haikuweka muda mahsusi, hatua hiyo ilipunguza mivutano ya ndani iliyodumu kwa miezi mingi, na hata Hezbollah iliitaja kama “hatua ya maelewano.”

Lakini Naim Qassem ameonya kuwa utekelezaji wa mpango huo kwa masharti ya Marekani na Israel unaweza kusababisha “mgogoro wa kiraia,” akisisitiza kuwa silaha za Hezbollah ni muhimu kulinda Lebanon dhidi ya Israel.

Wakati huo huo, hali ya kifedha ya Hezbollah imezorota kwa kasi kutokana na vikwazo vya nchi za Magharibi na mashambulizi ya Israeli ambayo yamekata njia za ufadhili kutoka Iran.

Serikali ya Lebanon imeimarisha ukaguzi wa pesa na mizigo mipakani na viwanja vya ndege kutokana na shinikizo la kimataifa, na kusababisha ugumu zaidi kwa Hezbollah kuhamisha fedha na vifaa.

Kundi hilo linaripotiwa kusitisha au kuchelewesha malipo kwa ajili ya uharibifu wa vita na ujenzi upya, jambo lililoacha mzigo huo mikononi mwa serikali. Hii ni tofauti kabisa na jukumu walilocheza baada ya vita ya 2006.

Hatua hiyo imezua malalamiko makubwa miongoni mwa wafuasi wa Hezbollah, hasa kusini mwa Lebanon na katika vitongoji vya kusini mwa Beirut, ambako familia nyingi zilizoharibiwa na vita zinasema zimeachwa bila msaada.

Shinikizo la kifedha na kijamii limeanza kuathiri imani ya wafuasi wa jadi wa Hezbollah, ambao uaminifu wao ulitokana hasa na huduma za kijamii na misaada ya ujenzi.

Wachambuzi wa ndani wanasema kudhoofika kwa imani hii ndiyo “pigo hatari zaidi” kwa Hezbollah, kwani uungwaji mkono wa kijamii ndiyo uliowezesha kundi hilo kudumu kisiasa na kijeshi kwa muda mrefu.

Wapinzani wa kisiasa sasa wanapinga hadharani uhalali na uwezo wa Hezbollah, wakisema nguvu zake zimepungua kwa kiwango kikubwa.

Licha ya Naim Qassem, Katibu Mkuu wa Hizbullah, viongozi wengine waliobaki katika safu ya juu ya Hezbollah ni:

Wafiq Safa – Mkuu wa usalama wa ndani na mwanachama mwandamizi wa ofisi ya kisiasa. Ndiye muhusika mkuu kati ya Hezbollah na taasisi za serikali ya Lebanon.

Ibrahim Amin al-Sayed – Mkuu wa baraza la kisiasa la Hezbollah tangu 2001 na mmoja wa waanzilishi wa harakati hii. Ana ushawishi mkubwa katika masuala ya kisiasa na kidini ya kundi hilo. Aliwekewa vikwazo na Marekani mnamo 2018 kwa nafasi yake katika uongozi wa Hezbollah. Mapema mwaka huu, gazeti la Al-Nahar la Lebanon liliripoti kwamba alisimamishwa kazi ndani, jambo ambalo Hezbollah ilikanusha, lakini ripoti hiyo kwa mara nyingine tena imetoa tahadhari kwa msimamo wake.

Sheikh Mohammad Yazbek – Kiongozi wa juu wa kidini wa Hezbollah na mkuu wa Baraza la Sharia. Ni mmoja wa wanazuoni waliolianzisha kundi hilo.Kama mkuu wa Baraza la Sharia, Yazbek pia ana jukumu muhimu katika kuunda mafundisho ya mafundisho ya Hezbollah, kusimamia maamuzi ya ndani, na kuongoza kiitikadi yake.

Mohammed Raad – Kiongozi mwenye ushawishi mkubwa katika siasa za Lebanon. Mbunge wa Nabatieh tangu 1992 na mkuu wa mrengo wa “Uaminifu kwa Upinzani.”Kama mjumbe mkuu wa Baraza la Mashauriano na Baraza la Kisiasa, Raad ana jukumu muhimu katika kuunda ajenda ya kutunga sheria ya Hezbollah na mwelekeo wake mpana wa kisiasa.

Februari 2025, Hezbollah ilitangaza kuwa makamanda na maofisa 37 waandamizi wameuawa na mashambulizi ya Israeli tangu Oktoba 2023, ikiwa ni pamoja na:

Hassan Nasrallah, Katibu Mkuu

Hashem Safi al-Din, aliyekuwa kiongozi wa muda

Ibrahim Aqeel, Naibu Kamanda wa Vikosi vya Radwan

Fuad Shaker, Mkuu wa Wafanyakazi wa kijeshi

Ali Karaki, Kamanda wa Fronti ya Kusini

Nabil Qaouq, Kamanda wa Usalama wa Kuzuia

Wissam Hassan Tawil, Kamanda wa Vikosi vya Radwan

Taleb Sami Abdullah, Kamanda wa Kitengo cha Nasr Mashariki

Ibrahim Qubaisi, Mkuu wa kitengo cha Badr

Ahmed Wahbe, Kamanda mwandamizi wa mafunzo

Mohammad Nasser, Kamanda wa kitengo cha kusini

Abu Hassan Samir, Mkuu wa mafunzo ya Vikosi Maalum vya Ridwan