Na Alfred Lasteck
BBC Dar es Salaam
Leo ni miaka miwili tangu vita vya Gaza vile vilipozuka baada ya wanamgambo wa Hamas kuvamia Israel, kuwaua watu kadhaa na kuwateka nyara watu wengine. Mtanzania Imani Mbilinyi alinusurika kutekwa katika tukio hilo. Alisimulia BBC kilichomkuta.
”Niliambiwa nimeachishwa kazi kwa kosa la kupiga ng’ombe, na baada ya Oktoba 7 ndipo niliamini Mungu alikuwa na sababu zake na kumtumia bosi wa shamba nililofanya kazi kunihamisha na kunitoa kwenye eneo hilo” Imani Mbilinyi, kijana wa Mtanzania aliyekuwa akiishi nchini Israel anaieleza BBC.
Mwaka jana, mamlaka za Israel zilisema Watanzania, Clemence Mtenga na Joshua Mollel walikuwa miongoni mwa waliouawa katika tukio la Oktoba 7, 2023 ambapo takribani watu 1,200 waliuawa na wengine 251 kuchukuliwa mateka.
Imani, Joshua, Clemence na Ezekiel Kituku walikuwa miongoni mwa watanzania 350, waliokwenda Israel kwa ajili ya kujiendeleza kwa vitendo na kufanya shughuli nyingine za kikazi.
Imani alisafiri kutoka Tanzania Septemba 13, 2023 akiwa akiambatana na Clemence Mtenga na kufikia kwenye nyumba moja, baadaye rafiki yao mwingine, Ezekiel Kituku aliungana nao huku wote wakihudumu kwenye shamba moja la mifugo.
Mkasa wa Imani Mbilinyi kufukuzwa kazi ulivyokuwa
Imani anasema kuwa mnamo Oktoba 5, msimamizi wa shamba hilo alimjuza kuwa alipaswa kuhama na kwamba angepelekwa sehemu nyingine kuendelea na mafunzo hayo bila ya kumpa sababu ya hatua hiyo.
Mnamo Oktoba 6 Imani alihamishwa kwenye makazi hayo na kuhamia nyumba nyingine ya kuishi takribani umbali wa kilometa 10 kutoka nyumba alioyofikia hapo awali.
Anasema, “Sikujua nimekosea wapi, nilijiuliza mbona mapema kuhamishwa kwenye shamba lile. Watu wa chuo walinipigia na kunifariji na kuniambia kuwa nisiwe na wasiwasi…
…baadaye niliambiwa kosa langu lilikuwa ni kupiga ngombe, jambo ambalo niliona ni kawaida kwani msimamizi wetu mmoja alikuwa akifanya hivyo. Japo sikuchukia kwani Mungu aliniepusha na kifo,” anaeleza na kuongeza kuwa iwapo angekuwepo katika eneo lile, kwa ratiba iliyokuwepo angekuwa nyumbani na huenda shambulio hilo lingemkuta.
Imani anaeleza kuwa alihamishiwa kwenye makazi na shamba lingine, ambalo lilikuwa takribani kilometa 10 kutoka walipokuwa kina Clemence na Ezekiel.
Kunusurika kwake
Imani anasema, yote ni mambo ya Mola na kwamba siku mapigano yalipoanza aliendelea kuwasiliana na wenzake huku akichukua tahadhari na siku kadhaa badaye walipewa taarifa kuwa rafiki zao wamepoteza maisha.
Wakati mashambulizi yaliyofanywa na Hamas yakiwaua raia wengi wa Israel, wizara ya Afya ya Gaza ilieleza kuwa Israel iliuwaua watu takribani 40,000 wakiwemo watoto na wazee ikiwa ni baada ya Israel kufanya mashambulizi ya kijeshi katika kipindi chote cha mwaka.
Clemence hakuwa Mtanzania pekee aliyepoteza maisha Oktoba 7. Bali Joshua Mollel mwenye umri wa miaka 21 pia aliuawa siku hiyo japo mwili wake haukuwahi kurejeshwa nyumbani.
Imani, Ezekiel wawalilia Clemence na Joshua
Si Imani, wala si Ezekiel na marafiki wengine wote wanamlilia marehemu Clemence wakisema alikuwa ni kijana mwenye busara na mwenye kuheshimu wenzake.
Imani anasema, ”Niliumia sana kumpoteza Clemence, zaidi nikikumbuka nilikwenda naye kwenye ndege moja na kutarajiwa kurudi naye kumeniumiza sana. Hivi karibuni nikirudi tanzania baada ya mafunzo ya mwaka kuhitimu nimekumbuka mengi…
“…Clemence ameniachia kitu kimoja kikubwa, upendo… nimeumia sana na nitamkumbuka daima,” anaeleza Imani.
Kwa upande wake, Ezekiel ambaye aliendelea kuishi na Clemence, hivi karibuni alisema, ana maumivu makali kumpoteza rafiki yake na kwamba safari yao kwenda Israel imemwachia maumivu makali.
Ezekiel akiwa kwao mkoani Singida katikati mwa Tanzania, aliieleza BBC kwa hisia kuwa kifo cha Clemence kilimuumiza kwa sababu alikuwa ni mtu aliyekuwa akiishi naye.
Ujumbe wa mwisho wa Clemence
Ezekiel anasema, “Meseji ya mwisho aliyoniandikia aliniambia nafasi ilikuwa ni ngumu kupata. Unajua jinsi tulivyozipigania? nafasi hizi hazikuwa rahisi kupata. Lakini naamini Mungu alitusaidia na hawezi kutuchagua tuje huku alafu tukafia huku.
Baada ya kupita dakika 10 nikatuma ujumbe ambayo haikuweza kwenda na hali aliyonieleza ni hali ya shooting (ufyatuaji risasi) kwenye eneo lile, nikaamua kumpigia simu lakini hakupatikana. Kwa upande wa Joshua pia niliongea mida ile ile ya asubuhi saa moja hivi, nikimuuliza hali ikoje alipo, maana alikuwa yuko eneo lingine.
Akaniambia kule alarms (kengele za tahadhari) zinalia, roketi zinarushwa lakini pia alinieleza kuwa anaelekea kazini na yuko salama. Baada ya hapo nilikuja kumtafuta baada ya muda kupita hakupatikana tena kwenye simu.
Akirejea maisha yao kabla ya vita hivyo kuanza, Ezekiel alisema, “Siku ya Oktoba 6, jioni tulifanya mazoezi, tuna-ride (tunaendesha) baiskeli, baada ya kutoka tulikwenda gym (sehemu ya kufanya mazoezi ya viungo) tukarudi nyumbani na kula chakula tulichopewa na majirani kama sehemu ya upendo na kushirikiana…ndiyo siku ya mwisho kuonana na Clemence kwani nilitoka saa saba kwenda shambani kama ambavyo ilikuwa ratiba yangu….
Kumbukumbu isiyofutika
Licha ya kupita mwaka, mzazi na ndugu zake Clemence wanamlilia mpendwa wao wakisema kuwa kumbukumbu yake itaishi milele.
Baba mzazi wa Clemence, Felix Mtenga alipokutana na Ezekiel alipomtembelea nyumbani kwake wilayani Rombo Kaskazini mwa Tanzania alisema, “Ezekiel ametukumbusha mbali …Kwanza tumefarijika kumuona amekuja huku.. alafu kidogo imetia huzuni kumbuka ni kama vile nimemuona marehemu. Tena anavyojieleza kuwa alizungumza naye kwa muda ule alafu mazungumzo yakaisha hakumsikia tena..”
Dada wa kijana huyo, Neema alisema, Clemence alikuwa na ndoto za kuendeleza kipaji chake, na alitamani kuwa na mashamba makubwa na pia kufungua vituo vya watoto yatima.
Baada ya Oktoba 2023, hofu kila kona
Chanzo cha picha, Ezekiel
Baba mzazi wa Ezekiel, Nathanaeli Kitiku anadai kuwa alikumbwa na wasiwasi mkubwa baada ya kusikia kuwa vita vilikuwa vikiendelea alipo mwanae Ezekiel.
Kituku anasema, “Hatukuongea sana, ila kitu nilichomwambia ni kuwa arudi nyumbani. Sasa na yeye kwa simu hatukusikilizana vizuri. Sasa nikaona nikianza kumshinikiza nitamchanganya kichwa na sitajua atafanyaje. Nikamuachia Mungu.”
Kwa upande wake, Ezekiel alieza kuwa simu za mama yake zilimuumiza.
Ezekiel anasema, “Swali moja mama aliniuliza..kwani hayo masomo yana ulazima? Kidogo lilikuwa swali gumu. Yeye aliangalia usalama wangu na mimi nilichukulia kama sehemu ya maisha yangu. Ilikuwa ni swali gumu kumjibu…mzazi yeye anaangalia usalama wa mtoto, na mimi kwenye masomo niliangalia kuwa ni sehemu ya kubadilisha maisha yangu.”
Mwili wa Joshua haukuwahi kupatikana
BBC ilimtafuta baba mzazi wa Joshua, Loitu Mollel ambaye alisema kuwa ni mwaka sasa hawajauona mwili wa mwanae.
“Nilikwenda Israel na kukutana na mamlaka za kule na kunieleza kile kilichotokea… Nasikitika mpaka sasa hatujazika na hii ni kwa sababu mwili wa kijana wetu haujapatikana. Tumeumia sana lakini yote tunamuachia Mungu,” alieleza baba huyo.
Msingi wa wanafuzi Afrika Mashariki kwenda Israel?
Kila mwaka, wanafunzi wengi wa Kiafrika kutoka Tanzania, Uganda na Kenya hushiriki katika programu za mafunzo ya kilimo nchini Israel.
Kwa mujibu wao, wengi hupata uzoefu wa kufanya kazi shambani huku wakitoa msaada kwa wakulima wa Israeli.
Licha ya kuwepo kwa fursa hizo kwa vijana wa Afrika, Hali inaelezwa kutokuwa shwari Israel ikiendelea na vita dhidi ya Hamas na vilevile kukabiliana na wanamgambo wa Hezbollah wa nchini Lebanon.
Imehaririwa na Florian Kaijage