Maisha ya wengi huko Gaza bado yako hatarini.
Katika wodi tofauti za Hospitali ya Nasser kuna wavulana wawili wa miaka 10, mmoja amepigwa risasi na Israel na kupooza kuanzia shingoni hadi chini, mwingine akiwa na uvimbe wa ubongo.
Sasa kwa kuwa makubaliano dhaifu ya kusitisha mapigano yameanzishwa, ni miongoni mwa wagonjwa wapatao 15,000 ambao Shirika la Afya Duniani (WHO) linasema wanahitaji kuhamishwa haraka ili kupatiwa matibabu.
Ola Abu Said ameketi kwa upole akipapasa nywele za mwanawe Amar. Familia yake inasema alikuwa kwenye hema lao kusini mwa Gaza alipopigwa risasi iliyorushwa na ndege isiyo na rubani ya Israel.
Imenasa kati ya uti wa mgongo wake na kumfanya apooze.
“Anahitaji upasuaji haraka,” Ola anasema, “lakini ni ngumu. Madaktari walituambia inaweza kusababisha kifo chake, kiharusi au kutokwa na damu kwenye ubongo. Anahitaji upasuaji katika sehemu yenye vifaa vizuri.”
Kwa sasa, Gaza haiko hivyo. Baada ya miaka miwili ya vita, hospitali zake zimeachwa katika hali mbaya.
Akiwa ameketi kando ya kitanda cha mdogo wake, Ahmed al-Jadd, dada yake Shahd anasema kaka yake alikuwa faraja ya kila mara kwake katika miaka miwili ya vita na kuhamishwa.
“Ana umri wa miaka 10 tu na hali yetu ilipozidi kuwa mbaya, alikuwa akitoka nje na kuuza maji ili kutuletea pesa,” anasema. Miezi michache iliyopita, alionesha dalili za kwanza za afya mbaya.
“Mdomo wa Ahmad ulianza kuinama upande mmoja,” Shahd anaelezea. “Wakati mmoja aliendelea kuniambia: “Shahd kichwa changu kinauma” na tulimpa tu paracetamol, lakini baadaye, mkono wake wa kulia uliacha kufanya kazi.”
Anatamani sana kaka yake asafiri nje ya nchi ili kuondoa uvimbe wake.
“Hatuwezi kumpoteza. Tayari tumempoteza baba yetu, nyumba yetu na ndoto zetu,” Shahd anasema. “Wakati usitishaji mapigano ulipotokea, ulitupa matumaini kidogo kwamba labda kulikuwa na nafasi ya 1% kwamba Ahmed angeweza kusafiri na kutibiwa.”
Chanzo cha picha, Reuters
Siku ya Jumatano, WHO iliratibu msafara wa kwanza wa matibabu kutoka Gaza tangu kuanza kwa usitishaji mapigano tarehe 10 Oktoba.
Iliwachukua wagonjwa 41 na walezi 145 hadi hospitali za nje ya nchi kupitia kivuko cha Kerem Shalom cha Israel, huku magari ya wagonjwa na mabasi yakipeleka kundi hilo hadi Jordan. Baadhi yamebaki kwa ajili ya huduma huko.
Shirika la Umoja wa Mataifa limetoa wito wa idadi ya watu wanaohamishwa kimatibabu kuongezwa haraka ili kushughulikia maelfu ya visa vya wagonjwa na majeruhi.
Linataka kuweza kuwatoa wagonjwa kupitia kivuko cha mpaka cha Rafah cha Gaza na Misri kama ilivyofanya hapo awali.
Hata hivyo, Israel imesema kivuko hicho kitasalia kikiwa kimefungwa hadi Hamas “itimize” ahadi zake chini ya masharti ya makubaliano ya usitishaji mapigano ya Gaza kwa kurudisha miili ya mateka waliofariki.
Akizungumza katika mkutano na waandishi wa habari siku ya Alhamisi, mkuu wa WHO, Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus, alisema “hatua yenye athari kubwa zaidi” itakuwa ikiwa Israel itaweza kuruhusu wagonjwa wa Gaza kutibiwa katika Ukingo wa Magharibi unaokaliwa, ikiwa ni pamoja na Yerusalemu Mashariki, kama ilivyotokea kabla ya vita.
Maafisa wakuu wa EU na mawaziri wa mambo ya nje wa zaidi ya nchi 20, ikiwa ni pamoja na Uingereza, hapo awali walitoa wito kwa hili, wakitoa “michango ya kifedha, wafanyakazi wa matibabu au vifaa vinavyohitajika.”
“Mamia ya wagonjwa wangeweza kutibiwa kwa urahisi na kwa ufanisi katika muda mfupi ikiwa njia hii itafunguliwa tena kwa ajili ya Mtandao wa Hospitali ya Yerusalemu Mashariki na hospitali zilizo katika Ukingo wa Magharibi,” anasema Dkt. Fadi Atrash, Mkurugenzi Mtendaji wa Hospitali ya Augusta Victoria kwenye Mlima wa Mizeituni.
“Tunaweza angalau kuwatibu wagonjwa 50 kwa siku kwa tiba ya mionzi na hata zaidi ya hayo. Hospitali nyingine zinaweza kufanya upasuaji mwingi,” daktari ananiambia.
“Kuwaelekeza Yerusalemu Mashariki ni umbali mfupi zaidi, njia bora zaidi, kwa sababu tuna utaratibu. Tunazungumza lugha moja, sisi ni utamaduni mmoja, katika visa vingi tuna faili za matibabu kwa wagonjwa wa Gaza. Wamekuwa wakipokea matibabu katika hospitali za Yerusalemu Mashariki kwa zaidi ya muongo mmoja kabla ya vita.”
BBC iliuliza Cogat, chombo cha ulinzi cha Israel kinachodhibiti vivuko vya Gaza, kwa nini njia ya kuelekea kwenye matibabu haikuwa ikiidhinishwa. Cogat ilisema ilikuwa uamuzi wa ngazi ya kisiasa na ikapeleka maswali kwa Ofisi ya Waziri Mkuu ambayo haikutoa maelezo zaidi.
Baada ya mashambulizi yaliyoongozwa na Hamas ya tarehe 7 Oktoba 2023, Israel ilitaja sababu za kiusalama za kutowaruhusu wagonjwa wa Gaza katika maeneo mengine ya Palestina.
Pia ilibainisha kuwa sehemu yake kuu ya kukatiza watu huko Erez ilikuwa imelengwa na wapiganaji wa Hamas wakati wa shambulio hilo.
Wizara ya afya inayoendeshwa na Hamas huko Gaza inasema kwamba katika mwaka wa hadi Agosti 2025, takribani watu 740, wakiwemo karibu watoto 140, walifariki wakiwa kwenye orodha ya kusubiri.
Katika hospitali ya Nasser, mkurugenzi wa tiba kwa watoto na uzazi, Dkt. Ahmed al-Farra, anaelezea kuchanganyikiwa kwake.
“Ni hisia ngumu zaidi kwa daktari kuwepo, kuweza kugundua hali lakini hawezi kufanya vipimo muhimu na kukosa matibabu muhimu,” Dkt. al-Farra anasema. “Hili limetokea katika visa vingi, na kwa bahati mbaya, kuna vifo vya kila siku kutokana na ukosefu wetu wa uwezo.”
Tangu kusitisha mapigano, matumaini yameisha kwa wagonjwa wake wengi zaidi.
Katika wiki iliyopita katika uwanja wa hospitali, mazishi yalifanyika kwa Saadi Abu Taha, mwenye umri wa miaka minane, ambaye alifariki kutokana na saratani ya utumbo.
Siku moja baadaye, Zain Tafesh mwenye umri wa miaka mitatu na Luay Dweik, mwenye umri wa miaka minane, walifariki kutokana na homa ya ini.
Bila hatua za kuchukua, kuna Wagaza wengi zaidi ambao hawatakuwa na nafasi ya kuishi kwa amani.