Marekani kuisaidia Korea Kusini kujenga manowari za nyuklia za ‘mashambulizi’, hatua hii ina maana gani?

Serikali ya Korea Kusini imetangaza kwamba imekamilisha makubaliano ya kujenga manowari zinazotumia nyuklia kwa ushirikiano na Marekani.

Marekani imeidhinisha “manowari za mashambulizi” na kukubali kushirikiana katika kutafuta mafuta, kulingana na waraka uliotolewa na Ikulu ya Marekani siku ya Alhamisi.

Makubaliano hayo yanaashiria hatua muhimu katika uhusiano wa Korea Kusini na Marekani na yanakuja wakati wa kipindi cha mvutano unaoongezeka katika Rasi ya Korea: na Korea Kaskazini yenye silaha za nyuklia, na China inayopenda upanuzi upande wa magharibi.

Unachohitaji kujua kuhusu makubaliano hayo.

Makubaliano kati ya Marekani na Korea Kusini yanakuja huku viongozi kutoka nchi zote mbili wakifikia makubaliano mapana ya biashara mapema mwezi uliopita ambayo yangepunguza ushuru wa pande zote hadi 15% kutoka 25%.

Rais wa Marekani Donald Trump alikuwa amepunguza kiwango cha ushuru kwa Seoul cha 25% mapema mwaka huu, ambacho mwenzake Lee Jae Myung alifanikiwa kujadili hadi 15%, baada ya Seoul kusema itawekeza dola bilioni 350 (£265bn) nchini Marekani, ikiwa ni pamoja na uwekezaji wa pesa taslimu wa dola bilioni 200 na $150bn katika ujenzi wa meli.

Katika taarifa iliyotolewa na Ikulu ya Marekani siku ya Alhamisi, Marekani ilisema “imetoa idhini kwa Jamhuri ya Korea kujenga manowari za mashambulizi zinazotumia nyuklia na itafanya kazi kwa karibu ili kuendeleza mahitaji ya mradi huu, ikiwa ni pamoja na njia za kupata mafuta”.

Katika chapisho la awali kwenye jukwaa lake la mitandao ya kijamii la Truth Social, Trump alisema meli hizo zitajengwa katika eneo zinakotengenezwa meli huko Philadelphia linaloendeshwa na kampuni ya Korea Kusini ya Hanwha.

Ni nchi sita pekee kwa sasa zina manowari za kimkakati zinazotumia nyuklia: Marekani, China, Urusi, Uingereza, Ufaransa na India.

Korea Kusini tayari ina manowari zipatazo 20, lakini zote zinaendeshwa kwa dizeli na kwa hivyo zinahitaji kuelea juu mara nyingi zaidi. Manowari za nyuklia pia zina uwezo wa kufanya kazi zaidi na kwa kasi zaidi.

“Nimewapa idhini ya kujenga manowari inayotumia nyuklia, badala ya manowari za zamani, na zisizo na wepesi sana, zinazotumia dizeli ambazo wanazo sasa,” Trump alikuwa ameandika kwenye Truth Social.

Korea Kusini ni nchi yenye nguvu linapokuja suala la nishati ya nyuklia ya raia. Ilikuwa na mpango wa silaha za nyuklia miaka ya 1970 lakini iliacha kufuatia shinikizo la Marekani.

Na hivyo uwezo wake wa kurutubisha au kuchakata tena urani umepunguzwa na Marekani kwani inategemea kabisa uagizaji.

Programu ya hivi karibuni ya meli inalenga kukabiliana na Korea Kaskazini, ambayo hivi karibuni ilifichua kwamba ilikuwa ikifuatilia programu yake ya manowari ya nyuklia.

Rais Lee alikuwa amemwambia Trump katika mkutano wa kilele wa APEC mwezi uliopita kwamba Korea Kusini ilizihitaji kwa lengo hilo la moja kwa moja.

Katika mahojiano ya televisheni wiki iliyopita, Ahn Gyu-back, Waziri wa Ulinzi wa Korea Kusini, alisema kwamba manowari za nyuklia zitakuwa “mafanikio ya kujivunia” kwa Korea Kusini, na hatua kubwa katika kuimarisha ulinzi wa nchi dhidi ya Kaskazini.

Usiri wa manowari za nyuklia utamfanya kiongozi wa Korea Kaskazini Kim Jong Un “awe macho usiku”, aliongeza.

Korea Kaskazini pia imekuwa ikifuatilia mpango wa manowari ya nyuklia, labda kwa msaada wa Urusi, kulingana na maafisa wa Korea Kusini.

Mnamo Machi 2025, Korea Kaskazini ilionehsa picha za kile ilichodai kuwa manowari inayotumia nyuklia iliyokuwa ikijengwa, ikimuonesha Kim akitembelea eneo la meli.

Pyongyang inatarajiwa kuwa na manowari hizo ndani ya miaka michache ijayo.

Korea Kaskazini pia inakadiriwa kuwa na ghala la silaha zisizopungua 50 za nyuklia, kama sehemu ya mpango wake mpana wa silaha za nyuklia.

Jo Bee-yun, mtafiti katika Taasisi ya Sejong, alisema kwamba ununuzi wa manowari za nyuklia wa Seoul utaisaidia kuendelea na kasi katika mbio za umiliki silaha zinazoongezeka Asia Mashariki.

“Silaha ya nyuklia ya Korea Kaskazini ni ukweli uliothibitishwa,” aliiambia BBC. “[Korea Kusini kupata] manowari za nyuklia ni hatua tu katika mwelekeo mkubwa wa kuongezeka kwa mvutano.”

Haijulikani ni kiasi gani manowari zinazoendeshwa na nyuklia zitachangia uwezo wa ulinzi wa Korea Kusini na ingawa ni ghali sana, hazibadilishi kabisa usawa wa nguvu kwenye Rasi ya Korea, kulingana na baadhi ya wataalamu.

Yang Uk, mtafiti katika Taasisi ya Asan ya Mafunzo ya Sera, aliiambia BBC kwamba lengo kuu la manowari ndogo za nyuklia ni kuwahakikishia wapiga kura wa Korea Kusini kwamba serikali yao inajibu tishio la nyuklia la Korea Kaskazini.

“Korea Kusini haiwezi kutengeneza silaha zake za nyuklia ili kukabiliana na Korea Kaskazini,” Dkt. Yang alisema. “Ni kitu gani wanaweza kufanya? Kurusha manowari za nyuklia.”

Dkt. Yang anaamini Korea Kaskazini inaweza kufurahia mabadiliko hayo, hata hivyo, kwa sababu yanaimarisha uhalali wao wa kushikilia silaha za nyuklia, ikimaanisha kuwa itakuwa vigumu zaidi kuitaka Pyongyang iache silaha zake za nyuklia.

Jo hata hivyo alisisitiza faida ya kimkakati ambayo Korea Kusini itapata kutokana na makubaliano mapya ya manowari, akielezea kama “mabadiliko makubwa” ambayo “inamaanisha Korea Kusini sasa ni mhusika wa kikanda”.

“Sifa bora ya manowari ya nyuklia ni kasi yake,” alisema. “Sasa inaweza kwenda haraka na mbali na Korea Kusini inaweza kufanya kazi pamoja na nchi nyingine zaidi.”

Kwa upande wa Washington, usaidizi wa mpango wa manowari unaotumia nyuklia wa Korea Kusini huenda unalenga kuweka shinikizo kwa Korea Kaskazini na China.

“Trump ameweka mzigo wa matumizi ya ulinzi mgongoni mwa Korea Kusini,” Dkt. Yang alielezea. “Korea Kusini itapanua sana bajeti yake ya ulinzi. Watakuwa kama wakala wa Marekani katika kuweka shinikizo kwa China na Korea Kaskazini.”

Marekani na China zimekuwa zikishindana kwa muda mrefu kwa ushawishi wa kimkakati nchini Korea Kusini, na kuiacha Seoul iendelee kuwa imara kisiasa. Hivi karibuni, China imekuwa ikiongeza shughuli zake za majini karibu na mpaka wa baharini wa Korea Kusini, hatua inayofanana na ile inayoonekana katika Bahari ya Kusini ya China.

Beijing lazima iwe “na hasira” kuhusu makubaliano ya manowari ya nyuklia ya Korea Kusini na Marekani, Dkt. Yang alisema.

Kufuatia tangazo la makubaliano hayo, Balozi wa China nchini Korea Kusini, Dai Bing, alisema anatumai Korea Kusini “itashughulikia suala hili kwa busara, ikizingatia wasiwasi wa pande zote”.

Dai pia aliongeza kuwa Beijing ilikuwa ikizungumza na Seoul kuhusu suala hilo kupitia njia za kidiplomasia, na kusisitiza kwamba “hali (ya usalama) katika Rasi ya Korea na katika eneo hilo bado ni ngumu”.

Ingawa Rais Trump alisema manowari hizo zitajengwa Philadelphia na kuleta ajira Marekani, maafisa wa Korea Kusini wamesisitiza kwamba lazima zijengwe ndani ya nchi, ambapo vifaa vilivyopo vinaweza kuzitoa kwa muda mfupi zaidi.

Waziri Mkuu wa Korea Kusini Kim Min-seok mwenyewe alisema wakati wa kikao cha bunge kwamba kituo cha meli kinachomilikiwa na Korea Kusini huko Philadelphia “hakikuwa na uwezo” wa kujenga meli hizo, kulingana na ripoti.

Hanwha, ambaye anamiliki kituo hicho cha meli, bado hajatoa maoni kuhusu suala hilo.

Lakini sasa kwa kuwa makubaliano yamefikiwa, hatua inayofuata ni kurekebisha makubaliano ya nyuklia kati ya nchi hizo mbili, kuruhusu Marekani kutoa mafuta ya nyuklia na kuweka uzio kwa ajili ya matumizi yake ya kijeshi.