Kuna siri kuhusu manowari ya nyuklia kati ya Marekani na Korea Kusini?

Serikali ya Korea Kusini ilitangaza kwamba imefikia makubaliano na Marekani kuhusu kujenga manowari zinazotumia nyuklia.

Wakati huo huo, Ikulu ya White House ilitoa nyaraka zinazoonyesha Marekani iliidhinisha ujenzi wa “manowari za mashambulizi” na kukubali kushirikiana katika usambazaji wa mafuta Jumanne (Novemba 11).

Mkataba huo unaashiria hatua muhimu katika uhusiano wa Korea Kusini na Marekani na unafanyika huku kukiwa na mvutano unaoongezeka katika Rasi ya Korea, huku Korea Kaskazini yenye silaha za nyuklia na China zikipanua ushawishi wake hadi Magharibi.

Haya ndiyo unayopaswa kujua kuhusu mpango huo.

Mkataba kati ya Marekani na Korea Kusini unakuja baada ya viongozi hao wawili kufikia makubaliano mapana ya kibiashara mwezi uliopita ambayo kimsingi yalipunguza ushuru wa hadi 15% kutoka 25%.

Mapema mwaka huu, Rais wa Marekani Donald Trump aliweka ushuru wa 25% kwa Korea Kusini, lakini Rais wa Korea Kusini Lee Jae-myung baadaye alijadili kupunguza hadi 15%.

Hii ilishuhudiwa Korea Kusini ilipotangaza kuwa itawekeza dola bilioni 350 nchini Marekani, ikiwa ni pamoja na dola bilioni 200 taslimu na dola bilioni 150 katika sekta ya utengenezaji meli.

Taarifa ya Ikulu ya White House iliyotolewa Alhamisi (Novemba 13) ilisema Marekani “imeidhinisha manowari ya mashambulizi ya Jamhuri ya Korea (ROK) inayotumia nyuklia… [na] itafanya kazi kwa karibu ili kutengeneza vipimo vya programu, ikiwa ni pamoja na njia za usambazaji wa mafuta.”

Hapo awali Trump alikuwa amechapisha kwenye mtandao wa kijamii kwamba manowari hizo zitajengwa na Hanhwa Group ya Korea Kusini katika kiwanda cha meli huko Philadelphia.

Kwa sasa, ni nchi sita pekee zinazomiliki manowari za kimkakati zinazotumia nyuklia: Marekani, China, Urusi, Uingereza, Ufaransa, na India.

Korea Kusini ina manowari zipatazo 20, lakini zote zinatumia mafuta ya dizeli, na zinahitaji usafiri wa mara kwa mara zaidi kuliko manowari zinazotumia nyuklia, ambazo zinaweza kusafiri mbali zaidi na kwa kasi zaidi.

Trump aliandika kwenye mtandao wa Truth Social: “Nimewapa idhini ya kujenga manowari zinazotumia nyuklia ili kuchukua nafasi ya manowari za zamani na zisizoweza kuendeshwa kwa dizeli.”

Korea Kusini ni taifa linaloongoza kwa nguvu za nyuklia na lilikuwa na mradi wa silaha za nyuklia katika miaka ya 1970, lakini liliukomesha chini ya shinikizo la Marekani.

Uwezo wa Korea Kusini wa kurutubisha au kusindika urani ulizuiliwa baadaye na Marekani na kutegemewa tu kwa uagizaji.

Rais Lee Jae-myung alimwambia Trump katika mkutano wa kilele wa APEC mwezi uliopita kwamba Korea Kusini ilihitaji manowari hizo mahususi ili kukabiliana na Korea Kaskazini, baada ya nchi hiyo hivi karibuni kufichua kwamba ilikuwa ikiendelea na mpango wake wa manowari unaotumia nyuklia.

Waziri wa Ulinzi wa Korea Kusini Ahn Gyu-bak alisema katika mahojiano ya televisheni wiki iliyopita kwamba manowari hiyo inayotumia nyuklia itakuwa “mafanikio ambayo Wakorea Kusini wanaweza kujivunia” na hatua muhimu katika kuimarisha ulinzi wa nchi dhidi ya Korea Kaskazini.

Aliongeza kuwa uwezo wa manowari zinazotumia nyuklia kufanya kazi kimya kimya ungemfanya kiongozi wa Korea Kaskazini Kim Jong Un “alale usiku.”

Korea Kaskazini pia inasonga mbele na mpango wake wa manowari ya nyuklia, labda kwa msaada kutoka Urusi, kwa mujibu wa maafisa wa Korea Kusini.

Mnamo Machi 2025, Korea Kaskazini ilitoa picha za manowari inayotumia nyuklia ambayo ilidai bado ilikuwa ikitengenezwa, pamoja na Kim Jong Un kutembelea kiwanda cha meli.

Korea Kaskazini inatarajiwa kuwa na manowari kama hiyo ndani ya miaka michache ijayo.

Korea Kaskazini inadhaniwa kuwa na silaha za nyuklia zipatazo 50, sehemu ya mpango wa silaha za nyuklia wa nchi hiyo.

Ununuzi wa manowari zinazotumia nyuklia wa Korea Kusini utaisaidia kuimarisha usawa katika masuala ya nguvu za kijeshi ushindani zinazoongezeka Asia Mashariki, alisema Jo Bee-yoon, mtafiti kutoka Taasisi ya Sejong.

“Ni ufahamu wa kawaida kwamba Korea Kaskazini ina silaha za nyuklia,” aliiambia BBC.

“Ununuzi wa manowari zinazotumia nyuklia ni kwa sababu moja tu kuchangia uwezekano wa kuongezeka kwa mvutano.”

Licha ya gharama kubwa ya manowari hizo, bado haijulikani ni kiasi gani manowari inayotumia nyuklia ingeimarisha uwezo wa ulinzi wa Korea Kusini, na baadhi ya wataalamu wanaamini makubaliano hayo hayatabadilisha kwa kiasi kikubwa uwiano wa nguvu katika Rasi ya Korea.

Young Wook, mtafiti katika Taasisi ya Sera ya Asan, aliiambia BBC kwamba lengo kuu la manowari hiyo ya nyuklia lilikuwa kuwahakikishia umma kwamba serikali ilikuwa ikijibu tishio la nyuklia kutoka Korea Kaskazini.

“Korea Kusini haiwezi kutengeneza silaha zake za nyuklia ili kukabiliana na Korea Kaskazini,” Dkt. Young alisema. “Inachoweza kufanya ni kununua manowari zinazotumia nyuklia.”

Hata hivyo, Dkt. Young anaamini Korea Kaskazini inaweza kuunga mkono mabadiliko hayo kwa sababu yataimarisha mantiki yake ya kumiliki silaha za nyuklia, na kufanya iwe vigumu zaidi kuitaka Pyongyang kuachana na silaha zake za nyuklia.

Jo Bee-yoon alisisitiza faida za kimkakati ambazo Korea Kusini itapata kutokana na makubaliano hayo ya manowari, akiita “mabadiliko makubwa” ambayo yangeifanya Korea Kusini kuwa “mdau muhimu wa kikanda.”

“Kipengele muhimu zaidi cha manowari zinazotumia nyuklia ni kasi,” alisema. “Wanaweza kusafiri haraka na mbali, na kuruhusu Korea Kusini kufanya kazi na nchi nyingi.”

Kwa Marekani, kuunga mkono mpango wa manowari ya nyuklia wa Korea Kusini huenda kunalenga kuiwekea shinikizo Korea Kaskazini na China.

“Trump anahamisha matumizi ya ulinzi hadi Korea Kusini,” anaelezea Dkt. Young Wook.

“Korea Kusini lazima iongeze bajeti yake ya ulinzi kwa kiasi kikubwa na kutenda kama mdau wa Marekani kuishinikiza China na Korea Kaskazini,” alisema.

Marekani na China kwa muda mrefu zimekuwa zikishindana kwa ushawishi wa kimkakati nchini Korea Kusini, na kuilazimisha serikali ya Korea Kusini kupitia njia tata ya kisiasa.

Hivi karibuni China imeongeza shughuli zake za majini karibu na mipaka ya baharini ya Korea Kusini, sawa na zile zinazofanyika katika Bahari ya Kusini ya China.

Dkt. Yang Wook alisema China lazima iwe “na hasira sana” kuhusu makubaliano ya manowari ya nyuklia kati ya Korea Kusini na Marekani.

Kufuatia kutangazwa kwa makubaliano hayo, Balozi wa China nchini Korea Kusini Dai Bing alisema anatumai Korea Kusini “itashughulikia suala hilo kwa uangalifu, ikizingatia wasiwasi wa pande zote.”

Aliongeza kuwa China iko katika mazungumzo na Korea Kusini kwa njia za kidiplomasia, akisisitiza kwamba “hali ya usalama katika Rasi ya Korea na katika eneo hilo inabaki kuwa ngumu sana na nyeti.”

Ingawa Trump alisema manowari hiyo itatengenezwa Philadelphia na kuunda ajira nchini Marekani, maafisa wa Korea Kusini walisisitiza kwamba ni lazima itengenezewe ndani ya nchi ili kuharakisha utoaji wa vifaa vilivyopo.

Waziri Mkuu wa Korea Kusini, Kim Min-seok, anaripotiwa kuiambia kikao cha bunge kwamba meli inayomilikiwa na Korea Kusini huko Philadelphia “haina uwezo” wa kujenga manowari kama hiyo.

Hanwha, mmiliki wa meli hiyo, bado hajatoa maoni kuhusu jambo hilo.

Hata hivyo, baada ya kufikia makubaliano, hatua inayofuata ni kurekebisha makubaliano ya nyuklia kati ya nchi hizo mbili ili kuruhusu Marekani kusambaza mafuta ya nyuklia na kuanzisha mfumo wa matumizi ya kijeshi.