Serikali ya Afrika Kusini imetangaza kuwa, itaendelea kuchukua hatua za kisheria dhidi ya Israel katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ) kwa tuhuma za kutenda mauaji ya kimbari katika Ukanda wa Gaza.
Katika taarifa rasmi, Wizara ya Uhusiano na Ushirikiano wa Kimataifa ya Afrika Kusini imesisitiza kuwa, tangazo la usitishaji vita halitafutilia mbali au kuficha jinai zilizofanywa wakati wa mashambulizi ya Israel, na kwamba kusitishwa kwa muda mapigano hakumaanishi kuhitimisha kesi ya ukiukaji sheria.
Wizara hiyo imeeleza kuwa, madhumuni ya kuwasilisha kesi dhidi ya utawala haramu wa Israel katika Mahakama ya The Hague ni kuzuia kukarirwa uhalifu na kuhakikisha uwajibikaji kamili.
Afrika Kusini pia inaona njia hii ya kisheria kuwa inaendana na misimamo yake ya kihistoria katika vita dhidi ya ubaguzi wa rangi na kuunga mkono mataifa yaliyokandamizwa.
Afrika Kusini iliwasilisha kesi hiyo Desemba 2023, ikiishutumu Israel kwa vitendo vya mauaji ya kimbari dhidi ya Wapalestina huko Gaza.
Mnamo Oktoba 2024, Afrika Kusini iliwasilisha mbele ya Mahakama ya Haki ICJ maelezo ya kina ya kurasa 500, huku hoja za utawala wa kizayuni za kupinga madai hayo zikitarajiwa kuwasilishwa Januari 12, 2026. Usikilizaji wa kesi unatarajiwa kufanyika mwaka 2027, na hukumu ya mwisho inatarajiwa kutolewa mwishoni mwa mwaka huo au mapema 2028.
Afrika Kusini imeazimia kufuatilia kesi ya mauaji ya halaiki katika Ukanda wa Gaza katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki, kutokana na uzoefu wake wa kihistoria wa miongo kadhaa ya utawala wa ubaguzi wa rangi nchini humo, kujitolea kwake kwa haki ya kimataifa, na wajibu wake wa kimaadili kwa uhalifu.
Nchi hiyo inasisitiza kuwa, hata usitishaji vita wa muda hauwezi kufuta au kuficha uhalifu uliotokea na kwamba haki lazima iendelee hadi itakapopatikana kikamilifu. Yafuatayo yanaweza kutajwa katika suala hili:
Uzoefu wa kihistoria na urithi wa mapambano dhidi ya ubaguzi wa rangi
Afrika Kusini ilikuwa chini ya ubaguzi wa rangi kwa miongo kadhaa na ilipata uhuru na haki kupitia mapambano ya muda mrefu. Uzoefu huu wa kihistoria umeifanya serikali kuwa na unyeti maalumu kwa ubaguzi na ukandamizaji wowote. Mapambano dhidi ya ubaguzi wa rangi yamekuwa sehemu ya utambulisho wa kisiasa na kimaadili wa Afrika Kusini, na nchi hiyo sasa inaona kufunguliwa mashitaka ya mauaji ya kimbari huko Gaza dhidi ya Israel kuwa ni mwendelezo wa njia hiyo.
Maafisa wa Afrika Kusini wamesisitiza mara kwa mara kwamba, kama ambayo jamii ya kimataifa iliwaunga mkono watu wa nchi hii hapo awali, leo pia wana wajibu wa kuwa sauti ya watu wa Gaza.
Wajibu wa kimaadili na kisheria kwa jinai na uhalifu
Wizara ya Uhusiano wa Kimataifa na Ushirikiano wa Afrika Kusini imesema katika taarifa rasmi kwamba kusitisha mapigano au kusitisha mapigano kwa muda hakuwezi kufuta au kuficha uhalifu ambao umetokea. Wizara hiyo ilieleza kuwa lengo la kufungua kesi katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki si tu kusimamisha ghasia kwa muda, bali ni kuhakikisha uwajibikaji kamili na kuzuia kukaririwa kwa uhalifu.
Afŕika Kusini inaamini kwamba, uadilifu wa kimataifa lazima ufanye kazi bila ya maslahi ya kisiasa, na hapo ndipo itawezekana kupata imani ya mataifa.
Kuunga mkono mataifa yaliyokandamizwa
Sera ya mambo ya nje ya Afrika Kusini daima imekuwa ikisisitiza uungwaji mkono kwa mataifa yanayokaliwa kwa mabavu na yanayokandamizwa. Nchi hiyo inaamini kuwa uungwaji mkono kwa Wapalestina ni muendelezo wa uungwaji mkono wa watu wote wa Afrika Kusini wakati wa enzi ya ubaguzi wa rangi.
Kwa mtazamo wa serikali ya Pretoria, kukaa kimya kuhusu jinai dhidi ya watu wa Gaza sio tu ni usaliti wa kanuni za kibinadamu, lakini pia ni kutozingatia urithi wa mapambano yao wenyewe.
Ufuatiliaji katika Mahakama ya Kimataifa ya Haki
Faili la kesi ya Afrika Kusini dhidi ya utawala haramu wa Israel iliwasilishwa mwezi Disemba 2023. Malalamiko hayo yanautuhumu utawala huo wa Kizayuni kufanya vitendo ambavyo ni ukiukaji wa wazi wa Mkataba wa Geneva wa 1948 wa Kuzuia Mauaji ya Kimbari.
Afrika Kusini inasisitiza kuwa, mchakato huu wa kisheria lazima uendelee hadi haki ipatikane na kwamba hakuna makubaliano ya muda au shinikizo la kisiasa linalopaswa kuizuia mchakato huu. Lengo lake kuu ni kuzuia kukaririwa uhalifu na kuhakikisha uwajibikaji kamili katika ngazi ya kimataifa.
Ukweli wa mambo ni kuwa, azma ya Afrika Kusini ya kufuatilia kesi ya mauaji ya halaiki huko Gaza inatokana na uzoefu wa kihistoria, uwajibikaji wa kimaadili, wajibu wa kisheria, na uungaji mkono kwa mataifa yanayokandamizwa. Nchi hiyo inataka kuonyesha kwamba uadilifu wa kimataifa utakuwa na maana pale tu ambapo hakuna ukimya mbele ya uhalifu mkubwa na kudhamini uwajibikaji.
Kwa hakika, kwa hatua hii, Afrika Kusini sio tu inawatetea watu wa Palestina, lakini pia inafanya kuwa hai urithi wa mapambano yake dhidi ya ubaguzi wa rangi na kutuma ujumbe wa wazi kwa ulimwengu kwamba: Haki haipaswi kuwa mhanga wa siasa.