Ripota Maalumu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa ametangaza kuwa vikwazo vya Marekani vimeifanya hali ya kibinadamu nchini Cuba kuwa mbaya sana na ametaka kuondolewa haraka vikwazo hizvyo.
Alena Douhan ameashiria namna vikwazo vya Marekani dhidi ya Cuba vinavyopuuza sehemu kubwa ya kanuni za sheria za kimataifa na kusisitiza kueleza taathira hasi za vikwazo vya kifedha na kibiashara vya Marekani kwa sekta za afya na tiba, usalala wa chakula na mfumo wa elimu wa nchi hiyo. Douhan ametoa wito wa kuhitimishwa vikwazo hivyo haraka iwezekanavyo.
Kuweka vikwazo vya kiuchumi na kisiasa ni kati nyenzo kuu za sera za nje za Marekani kwa miongo kadhaa sasa; wenzo ambao Marekani imeutumia pakubwa katika miaka ya karibuni hasa dhidi ya nchi ambazo hazikuwa tayari kuunga mkono na kufuata sera za kibabe za Washington. Katika miongo kadhaa iliyopita, viongozi wa Marekani wametumia mashinikizo hayo ya kiuchumi na kifedha kuzishinikiza nchi zilizoko katika mkondo wa kujitegemea kisiasa na kiuchumi; sera ambazo kivitendo zinasababisha mgogoro kwa maisha ya kila siku ya mamilioni ya watu duniani.
Kutekelezwa vikwazo hivyo, kumekwamisha sana mifumo ya benki ya nchi zinazolengwa, biashara ya nje inatatizika na upatikanaji wa rasilimali za fedha za kimataifa unakatizwa. Vilevile, uagizaji dawa za matibabu kutoka nje unakuwa mgumu, vifaa vya matibabu vinazidi kuwa haba na usalama wa chakula unakabiliwa na tishio. Katika mazingira kama hayo, mhanga wa kwanza wa sera hizi za Marekani ni wagonjwa, watoto na makundi dhaifu katika jamii.
Cuba ya leo ni mfano wa wazi wa uhakika huu; nchi ambayo imekuwa chini ya mashinikizo kutokana na vikwazo vya Marekani tangu mwaka 1962. Ripota Maalumu wa Umojaj wa Mataifa amesema akiwa ziarani mjini Havana, Cuba kwamba vikwazo hivyo vimesababisha hali ya mbaya sana kwa raia na kupelekea watu kukosa chakula na dawa za matibabu. Matamashi haya yametolewa katika hali ambayo Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa pia hivi karibuni lilipiga kura za ndio 165 na kwa mara nyingine kutaka kuhitimishwa vikwazo vya Marekani dhidi ya Cuba. Mwuafaka huu wa kimataifa unaoonyesha kuwa sera hizo si tu ni tishio kwa upande wa sheria za kimataifa, bali pia ni tishio kubwa kwa maadili na ubinadamu.
Cuba si nchi pekee ambayo imekuwa mhanga wa hatua kama hizi za kijuba za Marekani. Mwaka 2019 shirika la kutetea haki za binadamu la Human Rights Watch lilitahadharisha kuwa vikwazo vya Marekani dhidi ya Iran vimekiuka vikali haki ya afya ya Wairani na kupunguza kwa kiasi kikubwa upatikanaji wa dawa muhimu, zikiwemo zile za wagonjwa wa saratani na magonjwa nadra. Huko Venezuela pia vikwazo vya kiuchumi vya Marekani vimezidisha mgogoro wa binadamu na kuwatatiza pakubwa wananchi katika kupata bidhaa za chakula na huduma za matibabu. Ushahidi wote huu unaonyesha kuwa kivitendo, vikwazo haviilengi serikali, bali maisha ya wananchi wa kawaida.
Ni wazi kuwa, sera za vikwazo za Marekani zimejengeka juu ya msingi wa kujitanua na mashinikizo. Washington inajaribu kuzishinikiza nchi mbalimbali ili zibadili mwelekeo wao wa kisiasa na kufuata matakwa yake kupitia mashinikizo ya kiuchumi; lakini matokeo ya mbinu hii yamekuwa kuwazidishia masaibu na mateso wanadamu. Vikwazo, badala ya kuwa wenzo wa kidiplomasia na kutatua hitilafu, vinatumika dhidi ya maisha na usalama wa raia.
Swali linalojitokeza ni kwamba, kwa nini Marekani inaendelea kutekeleza sera hizi?
Lengo la kwanza na la msingi kabisa la Marekani lni kuzipigisha magoti na kuzilazimisha nchi mbalimbali zifuate sera, kanuni na malashi yake ya kimkakati ya Washington katika uga wa kimataifa. Vikwazo vinatumika kama fimbo ya “kuzidhibiti” serikali zinazokataa kufuata vigezo vya kisiasa, kiuchumi au kiusalama vya serikali ya Washington.
Lengo jingine la Marekani ni kudumisha nguvu na ushawishi wake duniani, na vilevile kuimarisha nafasi yake kama mchezaji mkuu katika mfumo wa kimataifa. Tangu kumalizika Vita vya Pili vya Dunia, Marekani imekuwa ikitaka kuhakikisha kwamba mfumo wa kisiasa na kiuchumi wa dunia unafuata na kukidhi maslahi yake. Katika fremu hiyo, vikwazo ni wenzo unaotumika kwa ajili ya kutekeleza matakwa ya kisiasa ya serikali ya Washington bila kutumia moja kwa moja wa nguvu ya kijeshi.
Jambo lingine muhimu ni kwamba vikwazo vya Marekani nii jaribio la kudhibiti rasilimali na maeneo ya kimkakati, haswa katika sekta ya nishati na njia muhimu za biashara za kimataifa. Nchi nyingi zinazolengwa kwa vikwazo vya Marekani zina maliasili za thamani kama vile mafuta na gesi au ziko katika maeneo nyeti na kuhimu kijeopoliti. Kudhoofisha uchumi wa nchi hizo kupitia vikwazo kunapunguza uwezo wao wa kuwa na mchango huru katika uga wa kimataifa na kufungua njia ya kuongezeka ushawishi wa kisiasa na kiuchumi wa Marekani na washirika wake.
Kwa mtazamo wa ndani, vikwazo hivyo mara nyingi vimekuwa chombo cha mashinikizo ya kisiasa ndani ya nchi zinazolengwa.
Pamoja na hayo yote, uzoefu wa miongo kadhaa ya vikwazo umeonyesha kuwa sera hii sio tu imeshindwa kufikia malengo yake, lakini pia katika hali nyingi imekuwa na athari tofauti. Kwani, kinyume na matarajio ya Washington, aghlabu ya nchi zinazolengwa kwa vikwazo hazikusalimu amri kwa matakwa ya Marekani, na mara nyingi, zimeelekea katika kuimarisha uwezo wa ndani, kupanua ushirikiano na washirika wapya na kuwa bna mikakati huru na ya kujitegemea zaidi.
Uzoefu wa mataifa mbalimbali umeonyesha kwamba azma na moyo wa mapambano na kusimama imara wa mataifa hauwezi kuvunjwa kwa njia ya mashinikizo ya kiuchumi, na utu wa binadamu hauwezi kuangamizwa kwa kufunga benki na mipaka.