Mauaji makubwa ya Wounded Knee Massacre hapo 1890 huko South Dakota, Marekani, yalikuwa mojawapo ya ukatili wa umwagaji damu mkubwa zaidi dhidi ya Wahindi Wekundu katika historia ya Marekani, ambayo yalisababisha mauaji ya mamia ya watu wa jamii ya Lakota na kukomesha mapambano yao makubwa katika karne ya 19.
Mauaji ya Wounded Knee yalifanywa na jeshi la Marekani Desemba 29, 1890, katika jimbo la South Dakota. Katika tukio hili, jeshi la Marekani lilishambulia kambi ya Wahindi Wekundu wa jamii ya Lakota karibu na Mto Big Knee. Shambulio hilo lilifanyika wakati wakazi hao asili wa Marekani walipokuwa katika hali ya udhaifu na kukata tamaa baada ya miaka mingi ya vita, kuhama makazi yao kwa kulazimishwa na mashinikizo makubwa. Walikuwa wamekusanyika baada ya vuguvugu la kidini la “Ghost Dance” kwa matumaini ya kurudi kwa “nyati” na kukomesha utawala wa wazungu. Lakini serikali ya Marekani iliona vuguvugu hilo kuwa tishio kwa mipango yake na kuamua kuliangamiza.
Siku ya tukio, Wahindi Wekundu wapatao 350, wakiwemo wanawake, watoto na wanaume, walikuwepo kwenye kambi hiyo. Jeshi la Marekani liliingilia kati kwa kisingizio cha kuwapokonya silaha. Mapigano yalianza kwa kufyatuiliwa risasi moja na kisha yakapanuka zaidi na kuwa mauaji makubwa. Makadirio yanaonyesha kuwa kati ya Wahindi Wekundu 290 na 300 waliuawa, zaidi ya 200 kati yao wakiwa wanawake na watoto. Katika upande mwingine wa mzozo, wanajeshi wapatao 25 tu wa Marekani walipoteza maisha yao, wengi wao wakiuawa kwa kupigwa risasi na wenzao.
Mauaji haya yalikuwa na umuhimu wa kipekee sio tu kwa idadi ya watu waliiouawa, lakini pia kwa athari zake za kisiasa na kitamaduni. Baada ya tukio hilo, mapambano rasmi ya Wahindi Wekundu dhidi ya serikali ya wavamizi wazungu yalimalizika. Makabila ya wenyeji asili, ambayo hapo awali yalitoa changamoto kubwa kwa jeshi la Marekani katika vita vingi, kama vile Vita vya the Little Bighorn, 1876, hayakuwa tena na nguvu au matumaini ya kuendelea na mapigano. Mauaji ya Wounded Knee (Wounded Knee Massacre) yanajulikana kama kikonyo cha mwisho cha mlolongo wa vita vya Wahindi Wekundu na jeshi la wazungu la Marekani katika karne ya 19.
Katika upande wa idadi ya watu, mauaji hayo yalikuwa sehemu ya mchakato mpana wa kuwaangamiza wenyeji wa Amerika. Kulingana na sensa ya 1900, idadi ya Wahindi Wekundu wa Amerika ilipungua na kufikia karibu watu 250,000, ilhali mamilioni ya watu walikuwa wakiishi katika bara hilo kabla ya Wazungu wa Ulaya kuvamia eneo hilo. Kupungua sana kwa idadi ya watu wa eneo hilo kulitokana na mchanganyiko wa vita, magonjwa ya milipuko, kuhamishwa watu kwa kulazimishwa na sera za ukandamizaji. Mauaji ya Wounded Knee yanatambuliwa kuwa kielelezo cha mchakato huo na kilele chake katika karne ya 19.
Kihistoria, tukio hili lilikuwa mwangwi wa sera za serikali ya Marekani kuhusu wenyeji wa nchi hiyo. Sera ya “land clearance” na kuhamishwa makabila ya wenyeji na kisha kupelekwa kwenye maeneo machache yanayoitwa “Reservation”, kivitendo ilisababisha maangamizi ya utamaduni na uchumi wao. Katika mauaji ya Wounded Knee, jeshi la Marekani liliwalenga sio tu wapiganaji wa kiume, lakini pia wanawake na watoto wasio na hatia. Jambo hili lilidhihirisha dhati ya mauaji ya kimbari na jitihada za kufuta kabisa uwepo wa wenyeji asili katika nchi zao.
Athari za kitamaduni za mauaji hayo pia zilikuwa kubwa. Kwa Wahindi Wekundu wenyeji, Wounded Knee Massacre iligeuka na kuwa kielelezo cha huzuni na mapambano. Vizazi vilivyofuata vinalikumbuka tukio hilo na kulibakisha hai kama ukumbusho wa ukandamizaji wa kihistoria na haja ya kulinda utambulisho wao wa kitamaduni. Kinyume chake, serikali ya Marekani ilijaribu kwa miaka mingi kuelezea tukio hilo kama “vita”, lakini baadaye lilitambuliwa kama “mauaji” katika historia rasmi na maoni ya umma.
Kwa mtazamo wa kisheria na kimaadili, Wounded Knee Massacre ni mfano wa wazi wa ukiukaji wa haki za binadamu na mauaji ya kimbari. Jeshi la Marekani sio tu kwamba halikuheshimu kanuni za vita, lakini pia liliwashambulia na kuwaua raia wa kawaida. Tukio hili linazingatiwa leo katika utafiti wa kihistoria na kisheria kama mojawapo ya kurasa za giza katika historia ya Marekani.
Kwa muhtasari, Mauaji Wounded Knee (Wounded Knee Massacre) ya 1890, ambayo yaliua Wahindi Wekundu wapatao 300, yaliashiria mwisho wa mapambano wa wenyeji wa Marekani katika karne ya 19. Tukio hilo ni kielelezo cha sera za ukandamizaji na mauaji ya kimbari dhidi ya wakazi wa asili wa bara Amerika, na matokeo yake yatabaki katika kumbukumbu ya historia na utamaduni wa wenyeji wa eneo hilo. Takwimu za idadi ya watu zinaonyesha kwamba mauaji hayo yalikuwa sehemu ya mchakato uliopunguza idadi ya watu asilia kutoka mamilioni hadi laki kadhaa.