Chanzo cha picha, Getty Images
Je! unajua ni sehemu gani ya mwili wako iliyo na niuroni zaidi kuliko uti wa mgongo wako na inafanya kazi bila kutegemea mfumo wako mkuu wa neva?
“Utumbo” huenda lisiwe jibu la kwanza linalokuja akilini, lakini utumbo wetu una mamilioni ya niuroni, ndiyo maana umeitwa “ubongo wetu wa pili.”
Mfumo wetu wa usagaji chakula hufanya kazi nyingi zaidi ya kusindika chakula tunachokula, na idadi ya vijidudu wanaoishi ndani yake inaweza kuathiri afya zetu.
Wanasayansi wanachunguza ikiwa kuboresha afya ya usagaji chakula kunaweza kusaidia kuboresha mfumo wetu wa kinga na kutibu matatizo yanayoathiri afya yetu ya akili.
Hapa kuna ukweli wa kushangaza juu ya utumbo:
1- Utumbo ni mfumo wa neva unaojitegemea
Utumbo unaweza kufanya kazi katika miili yetu wenyewe, na kwa njia ambayo ni tofauti na kiungo kingine chochote katika mwili.
“Utumbo una uhuru wa kufanya maamuzi yake na hauhitaji ubongo kuuambia nini cha kufanya,” anasema Megan Rossi, mtaalamu wa lishe aliyesajiliwa na PhD katika afya ya utumbo na mwandishi wa Gut Health.
Hii “akili huru” ya utumbo inaitwa “mfumo wa neva wa enteric,” sehemu ya mfumo mkuu wa neva unaowajibika tu kwa tabia ya utumbo, na ni kama mtandao wa seli za ujasiri zinazozunguka tumbo na njia ya utumbo.
Mfumo wa neva wa enteric kawaida huwasiliana na mfumo mkuu wa neva kupitia mishipa ya parasympathetic.
2- Takriban asilimia 70 ya seli za kinga huishi ndani ya utumbo
Ukweli huu hufanya afya ya utumbo kuwa muhimu katika kuongeza kinga yetu dhidi ya magonjwa, anasema Rossi.
Anaongeza kuwa utafiti wa hivi karibuni unaonyesha kuwa shida za usagaji chakula huongeza hatari ya kupata magonjwa ya kawaida, kama mafua.
3. Asilimia 50 ya kinyesi imejaa bakteria
Taka za binadamu zina zaidi ya mabaki ya chakula. Bakteria nyingi zinazopatikana kwenye taka hii zina faida kwa mwili.
Kwa hivyo, upandikizaji wa kinyesi unaweza kuwa matibabu muhimu kwa watu wanaougua kuongezeka kwa bakteria “mbaya” kwenye matumbo yao.
Matibabu inahusisha kupandikiza bakteria ya kinyesi kutoka kwa mtu mwenye afya hadi kwa mpokeaji.
Tulipomuuliza Rossi ni mara ngapi kwa siku tunapaswa kwenda chooni, alisema kiwango cha kawaida ni “kati ya mara tatu kwa siku na mara tatu kwa wiki.”
Chanzo cha picha, Getty Images
4- Utofauti wa lishe huboresha afya ya vijidudu vya matumbo
Matumbo yetu huhifadhi matrilioni ya vijidudu muhimu ambavyo hutusaidia kusaga vyakula fulani.
Kila kikundi cha vijidudu hustawi kwa lishe tofauti, kwa hivyo kula lishe tofauti huboresha afya ya utumbo, ambayo inahusishwa na uboreshaji wa afya.
“Ninapenda kusema kwamba vijidudu ni kama wanyama wetu wa ndani, ambao tunawatunza na kuwalea,” Rossi anasema.
Aliongeza kuwa watu wanaokula vyakula sawa wana seti duni ya vijidudu vya utumbo.
5- Matumbo yanahusishwa na hisia zako
Ikiwa una matatizo ya utumbo, inaweza kusaidia kujua jinsi unavyofadhaika, anasema Rossi.
Anafafanua, “Siku zote ninapendekeza kwamba wagonjwa wafanye zoezi la kutafakari kwa dakika 15 au 20 kwa siku.
Wanapofanya hivyo kila siku kwa wiki nne na inakuwa tabia, ninaona uboreshaji wa dalili zao.”
Chanzo cha picha, GETTY
Moja ya sababu zinazounganisha utumbo na hali yetu ya jumla ni uzalishaji wa karibu asilimia 80-90 ya serotonini katika mfumo wa utumbo.
Serotonin ni mjumbe wa kemikali ambayo huathiri kazi mbalimbali za mwili, ikiwa ni pamoja na harakati za matumbo, na pia inahusishwa na matatizo ya kisaikolojia.
Mkazo wa muda mrefu unaweza kusababisha kupungua kwa viwango vya serotonini, ambayo huathiri hali yetu ya kisaikolojia, ikiwa ni pamoja na hisia zetu, viwango vya wasiwasi na furaha.
Masomo ya awali katika wanyama na wanadamu yamekusanya ushahidi tofauti unaohusiana na microbiomes katika utumbo wa wagonjwa wenye unyogovu na matatizo mengine ya afya ya akili.
6- Baadhi ya vyakula havina madhara kwako, lakini matatizo yanaweza kutokea baada ya kuvila
Baadhi ya watu wanakabiliwa na unyeti wa tumbo, lakini Rossi anasema tafiti za hivi karibuni zimeonyesha kuwa ikiwa utaanza kuogopa kula aina fulani ya chakula, unaweza kupata dalili fulani unapokula.
“Kila mara huwa naona katika kliniki yangu jinsi imani fulani inaweza kusababisha matatizo ya utumbo,” aliongeza.
Watu wengi wanaamini kuwa gluteni au lactose ni hatari kwao, hata kama hawana mzio au shida na vitu hivi, kwa hivyo wanaweza kupata shida baada ya kula vyakula vilivyomo.
7- Inaweza kuboresha afya yako ya usagaji chakula
Rossi hutoa orodha ya tabia kadhaa unazoweza kufanya ili kuwa na utumbo wenye afya:
1- Kula vyakula mbalimbali ili kubadilisha vijidudu kwenye utumbo.
2- Dhibiti mafadhaiko kwa kutumia baadhi ya njia kama vile: kutafakari, kupumzika, mazoezi ya kuzingatia, au yoga.
3- Ikiwa tayari una matatizo ya utumbo, epuka pombe, kafeini, na vyakula vya viungo. Hizi zinaweza kuzidisha tatizo
4- Jaribu kulala vizuri. Utafiti mmoja ulionyesha kuwa kuvuruga saa ya kibaolojia ya mwili wako kwa kubadilisha mpangilio wako wa kulala pia huvuruga microbiome ya utumbo. Kumbuka, kinachohitajika ni kuvitendea vizuri vijidudu hivi.