Mambo 5 kutoka hotuba ya Rais Samia iliyowalenga Gen Z wa Tanzania

Hotuba ya Rais Samia Suluhu Hassan aliyoitoa wakati wa kulifungua Bunge la 13 la Jamhuri ya Muungano wa Tanzania imeonekana kuwa moja ya hotuba zenye mwangwi mpana kwa vijana wa kizazi kipya, maarufu kama Gen Z.

Katika kipindi ambacho vijana wamekuwa mstari wa mbele kuhoji mifumo, kutafuta mabadiliko na kuongoza mijadala ya kidigitali, hotuba hii imechukuliwa kama hatua mpya ya mazungumzo kati ya dola na vijana.

Vijana wengi waliingia barabarani kuandamana katika maandamano yaliyodumu kwa siku tatu kuanzia Oktoba 29, 2025 siku ya uchaguzi, maandamano ambayo yamepoteza maisha ya wengi, kujeruhiwa na huku mali za watu binafsi na umma zikiharibiwa vibaya kwa kuchomwa moto katika miji kadhaa ikiwemo Dar es Salaam, Mwanza, Arusha, Mbeya, Iringa na Kilimanjaro.

Zaidi ya vijana 600 walikamatwa kutokana na maandamano hayo yanayoelezwa na mamlaka kama uhalifu na kufunguliwa mashtaka kwa makosa kadhaa yakiwemo ya uhaini. Vijana hao walioandamana wanataka mabadiliko mbalimbali ikiwemo mifumo ya uchaguzi, usimamizi wa haki ikiwemo ya uhuru wa kujieleza na kubwa Katiba mpya.

Sehemu iliyogusa sana hisia za vijana ni uamuzi wa Rais Samia kutoa msamaha kwa vijana waliokamatwa kufuatia maandamano ya Oktoba 29, 2025.

Katika hotuba hiyo, alieleza kuwa vijana wengi walijikuta wakifuata mkumbo pasipo kuelewa ukubwa wa kile walichokuwa wanashiriki, jambo lililosababisha baadhi yao kufunguliwa mashitaka mazito kama ya uhaini.

Kauli yake kwamba, “Baba uwasamehe kwa kuwa hawajui watendalo,” ikiungwa na nukuu ya Kitabu cha Luka, ilionekana kwa Gen Z kama ishara ya kutambuliwa, kusikilizwa na kupewa nafasi ya pili kama watoto wa taifa.

Kwa familia za vijana zaidi ya 600 waliokamatwa, tamko hili linaonekana kama litaleta faraja na mwanga mpya katika safari yao ya kurejesha matumaini. Ingawa wapo wanaoona ni ‘danganya toto’. Makamu Mwenyekiti wa CHADEMA, John Heche anasema vijana waliokamatwa wote waachiwe sio baadhi.

“Hicho kitendo cha kusema baadhi ya watu waachiliwe ni kutoa mwanya kwa ofisi ya DPP (mwendesha mashtaka) kuendelea kushikilia watu, wengine watatoa rushwa, ni mwanya wa kutengeneza ruushwa”, anasema Heche.

Hatua ya Rais Samia kutangaza kuanzishwa kwa Wizara kamili ya Vijana imepokelewa kama hatua ya kihistoria na funzo kwa nchi nyingine za Afrika Mashariki.

Katika hotuba yake, alieleza wazi kuwa zaidi ya asilimia 60 ya Watanzania ni vijana, hivyo sera, mipango, na bajeti ya taifa lazima yaweke uzito katika kundi hili.

Hoja yake kwamba wizara maalumu inahitajika badala ya idara ndogo ndani ya wizara yenye majukumu mengi imeonekana kama tangazo la mageuzi ya kweli ya sera za vijana nchini.

Vilevile, dhamira ya kuwa na washauri wa masuala ya vijana ndani ya Ofisi ya Rais imeashiria kwamba sauti ya vijana itakuwapo moja kwa moja kwenye meza ya maamuzi. Hili ni jambo ambalo Gen Z kizazi kinachotaka kushiriki, kuamua na kushirikishwa wanaweza kulipokea kwa hisia mbili.

Inaweza kuwa ni ishara ya kuwa sehemu ya maamuzi ama kusikilizwa ama ishara ya kumezwa na mifumo.

Kwa miaka mingi, vijana wamekuwa mstari wa mbele katika kudai mabadiliko ya Katiba, wakiamini kuwa taifa linahitaji mfumo mpya unaolinda haki, uwazi na uwajibikaji.

Katika hotuba yake, Rais Samia alisema, ” Serikali imeahidi kuanza kulifanyia kazi suala la mabadiliko ya Katiba ndani ya siku mia za muhula wa pili wa awamu ya sita kwa kuanza na Tume ya Usuluhishi na Maelewano”.

Alisisitiza kuwa Tanzania ina demokrasia iliyokomaa, lakini bado ina nafasi ya kujirekebisha kulingana na wakati na mazingira. Tamko hili linaweza kuonekana kugusa Gen Z.

Inaonekana kama hatua muhimu katika kurejesha matumaini kuhusu mustakabali wa haki za kiraia, uchaguzi huru na mfumo mpya wa uongozi unaokidhi mahitaji ya karne hii ya kidigitali.

Rais Samia aligusia kwa uchungu tukio la vurugu zilizotokea siku ya maandamano ya Oktoba 29, akitoa pole kwa familia zilizopoteza wapendwa wao na wale waliopoteza mali au kujeruhiwa.

Alitangaza kuundwa kwa Tume maalumu ya uchunguzi (Enquiry Commission) ili kufahamu kiini cha vurugu hizo, hatua ambayo imeonekana kuwa ya uwajibikaji na kutafuta ukweli.

“Tunahitaji kufanya tathmini ya kina ili tujue kiini na sababu ya kadhia hiyo, na ndipo tuunde Tume ya Maridhiano”, alisema Rais Samia.

Kwa vijana waliozoea kudai uwazi, tume hii inaweza kuleta matumaini kuwa hatimaye nchi itapata majibu ya wazi kuhusu kilichotokea na hatua gani za kimfumo zinahitajika ili kuepusha matukio kama hayo siku zijazo.

Kwa Gen Z, ambao mara nyingi wanapaza sauti kupitia mitandao ya kijamii kutaka majibu, hatua ya kuundwa kwa tume huru imeonekana kama mwanzo wa kurejesha imani kwa taasisi za dola.

Hata hivyo wapinzani akiwemo Makamu mwnyekiti wa CHADEMA, Heche anasema tume hii inapaswa kuwa na mikono ya kimataifa. Wachugnuzi lazima watoke nje kwenye Jumuiya za kimataifa, kwa sababu wanaolalamikiwa hawawezi kujichunguza.

Katika kile kilichoonekana kama moyo wa hotuba yake, Rais Samia alisisitiza dhamira yake ya kuendelea kunyoosha mkono wa maridhiano na maelewano.

Aliorodhesha umuhimu wa kuwa na Tume ya Maridhiano na Upatanishi ambayo itafungua milango ya mazungumzo ya kitaifa, kurejesha umoja na kuponya taifa kufuatia misuguano ya kisiasa.

“Sitachoka kunyoosha tena mkono wa maridhiano. Tutajifunza kutokana na makosa na mapungufu ya taasisi zetu za kidemokrasia”, alisema Rais Samia.

Katika ujumbe wake, alikumbusha kuwa Tanzania ina historia ya amani na demokrasia yenye mizizi, na ndiyo sababu utashi wa kisiasa lazima uongoze majadiliano badala ya shinikizo.

Kwa Gen Z, ambao hawaamini katika siasa za migawanyiko na wanapendelea mazungumzo ya wazi na maridhiano, tume hii inaonekana kama moja ya hatua muhimu zaidi katika kujenga Tanzania mpya, jumuishi na inayosikiliza sauti za vizazi vyote.