Kwa nini Papa anataka ‘kusahihisha’ sifa ya Bikira Maria, mama yake Yesu?

Papa Leo XIV alitolea ufafanuzi hadhi ya Mariamu, mama yake Yesu, katika mafundisho na tamaduni za Kikatoliki katika hati iliyochapishwa wiki iliyopita.

Kwa baadhi, ilionekana kwamba mama mtakatifu kwa mujibu wa imani ya Kikatoliki alikuwa ameshushwa hadhi.

Kwa mujibu wa wataalamu waliohojiwa na BBC News Brazil, ishara hiyo ilimaanisha marekebisho ya hadhi ya “Utauwa wa Mariamu,” ambayo yalitaka kumweka katika nafasi kuu katika simulizi la wokovu, na, kutoka kwa mtazamo wa madhehebu kadhaa ya kikristo duniani, jibu la ukosoaji wa mara kwa mara kutoka kwa Waprotestanti kuhusu heshima ambayo Wakatoliki wanakuza kwa mtu huyu.

Kwa uhalisia, hati hiyo ni njia ya kupunguza matumizi mabaya ya hadhi ambayo imeimarika sana katika karne za hivi karibuni, hata kutazamwa kama kiongozi ambaye kwa Kanisa, linapaswa kuwa na Utatu Mtakatifu: Mungu Baba, Yesu Mwana na Roho Mtakatifu, nguvu ya kimungu.

Hati hiyo iliyoandaliwa na Baraza la Kipapa la mafunzo ya Imani, iliyosainiwa na Leo XIV na kuchapishwa Jumatano, Novemba 5, inatoa muhtasari wa kihistoria wa uelewa wa Maria katika Ukristo wote, ikipinga matumizi ya jina “mkombozi mwenza” kwa nafasi yake na inatetea busara katika kumtaja kama “kiunganishi”.

Katika istilahi za Kikristo, mkombozi ni yule anayekomboa, cheo kinachohusishwa na Yesu. Kwa upande mwingine, mpatanishi angekuwa mwombezi, yule anayepatanisha.

Kwa mujibu wa mwanatheolojia Vinícius Paiva, mtaalamu na mjumbe wa bodi ya wakurugenzi wa Chuo cha Marian cha Aparecida lengo la hati ya Papa imelenga kusahihisha hadhi ya sifa ya Maria”.

“Malengo makuu ya hati hiyo ni majina aliyopatiwa kama ‘mkombozi mwenza’ na ‘kiunganishi wa neema zote’,” anaelezea, akibainisha kuwa haya si maneno yanayotumika kwa kawaida katika heshima anayopewa na watu.

Maandishi ya Kanisa pia yanakosoa “ushawishi wa kisiasa” kwa kumtumia mama Maria, ingawa wanathamini nafasi ya Maria katika mpango wa wokovu ulioletwa na Yesu,na kueleza kwamba yeye ni mwombezi, “mama wa waumini” anayewaombea, lakini hana mamlaka na uwezo wa kuokoa.

Kwa mujibu wa hati hiyo, ni muhimu kuepuka hatari ya kuichukulia neema ya Mungu kana kwamba Maria alikuwa mleta nguvu za kiroho zilizotenganishwa na uhusiano wetu binafsi na Yesu Kristo.”

Kwenye mitandao ya kijamii, Wakatoliki wengi walikosoa.

Baadhi ya machapisho kwenye mtandao wa X yalielezea hati hiyo kama “mbaya” na hata potofu.”

“Natumai tutashuhudia, siku moja, Papa atatangaza fundisho kwamba Bikira Maria ni ”mkombozi mwenza,” mtumiaji mmoja alichapisha.

“Shambulio jingine kutoka Vatican dhidi ya Kanisa Takatifu la Kikatoliki,” mtu mwingine aliandika. Pia kuna ukosoaji kwenye YouTube na mitandao mingine ya kijamii.

Mtaalamu wa teolojia Alberto Tasso anaeleza kwamba mjadala kuhusu hadhi na sifa ya mama Maria uliibuka tangu mwanzo wa Ukristo.

Huku waraka mpya wa Vatican ukirejelea historia ya Maria kutambuliwa kama Theotokos ikimaanisha (Mama wa Mungu) tangu baraza la Efeso mwaka 431.

Kwa mujibu wa Tasso Papa Leo XIII habadilishi fundisho hilo, bali anasisitiza kuwa Kristo ndiye mpatanishi mkuu na wa kipekee.

Mafundisho ya kanisa kaotili kuhusu Maria yameongezeka kama kutungwa mimba bila dhambi, kuwa bikira, na kupaa mbinguni.

Waprotestanti wanamuheshimu Maria kama mama mwema na mcha Mungu, lakini hawampi sifa na hadhi ya kipekee kama kanisa Katoliki.

Mtazamo wa Kikatoliki kwa Maria unampa heshima kubwa zaidi kuliko ilivyokuwa awali katika mafundisho.

Katika tamthilia ya “El Auto de la Compadecida”, Mfano wa kijamii wa ushawishi huu unaonekana ambapo Maria anaonekana mwenye huruma anayeombea wenye dhambi.

Kihistoria, mwanatheolojia Tasso anaona kwamba Ukatoliki, katika karne za hivi karibuni, umetengeneza mwanya mkubwa kati ya Yesu kama mpatanishi na waumini.

Hii imesababisha kumwinua sana katika uungu wake hadi akapoteza sura yake ya kibinadamu, jambo lililofungua nafasi ya heshima kubwa kwa Maria kama mtu wa karibu zaidi kwa waumini.

“Haishangazi kwamba uongozi wa kanisa umekuwa ukisisitiza uwezekano wa kuwa na upotoshaji katika mafundisho unaoendelezwa na katika namna ya kawaida,” anaongeza.

Katika ulimwengu wa imani, taswira hiyo ni ngumu.

“Kuna makundi ya kanisa, ikiwa ni pamoja na makundi vya kihafidhina, ambavyo kwa miongo kadhaa yameomba kanisa kutangaza fundisho la mkombozi mwenza na mpatanishi wa neema zote,” alieleza mwanatheolojia Paiva.

“Lakini kanisa lilipinga. Baraza la Pili la Vatikani, limepinga vikali kauli hii kuelezea uhusiano wa Maria na kazi ya wokovu.”

Waraka mpya wa Kanisa Katoliki haujakataza waumini kumpatia hadhi ya ibada Bikira Maria, bali umeweka mipaka wazi kati ya ibada inayostahili Mungu pekee na heshima ya Maria.

Waraka unafafanua kuwa Maria anaweza kuombea waumini, lakini wokovu unatoka kwa Kristo pekee.

Hivyo, Kanisa linapendekeza kuepuka kutumia maneno yanayoweza kueleweka vibaya, kwani ukombozi uliofanywa na Kristo ni wa kipekee na hauwezi kushirikishwa.

Inaelezwa kwamba kwa waumini wa katoliki wa kawaida, athari zake ni ndogo, lakini waraka huu kwa makundi ya kihafidhina, unaweza kuleta upinzani kwa sababu unabadilisha baadhi ya mitazamo ya kitamaduni kuhususifa na heshima ya Maria.

Waraka wa Papa Leo XIV unafafanua nia ya kukuza mazungumzo ya pamoja kati ya Wakatoliki na Wakristo wa madhehebu mengine, hasa ya kiinjili.

Marekebisho kuhusu sifa na hadhi ya Maria hayakulenga kupinga makanisa ya kiinjili , bali kutoa uelewa wazi kuwa Kristo pekee ndiye Mwokozi na Mpatanishi, jambo linalosaidia kuondoa changamoto za kimtazamo wa kitheolojia.

Wadadisi kama Tasso na Darius wanasema ufafanuzi huu unarahisisha uelewa na maelewano na makanisa ya kiinjili, ambayo mara nyingi hukosoa mtazamo wa Kikatoliki juu ya Maria kama mwenye hadhi inayokaribia sawa na Mungu.

Meyer anasisitiza kwamba hata kama hakutakuwa na mwitikio wa moja kwa moja kwa ongezeko la makanisa ya kiinjili, mtazamo huu unafungua fursa kubwa ya ushirikiano na maelewano kati ya katoliki na waprotestanti.

Imetafsiriwa na Martha Saranga