Je, Gattuso yuko sahihi kwamba Ulaya haitendewi haki katika kufuzu Kombe la Dunia

Kocha wa Italia Gennaro Gattuso hakuwa na furaha wikendi iliyopita. Hata kabla ya timu yake kufungwa 4-1 nyumbani na Norway Jumapili, na sasa kuna walakini ikiwa watafuzu kwenda Kombe la Dunia la 2026.

Utaelewa ni kwa nini Gattuso hakuwa na furaha, ikizingatiwa Italia ilikosa Kombe la Dunia 2018 na 2022 baada ya kuchapwa na Sweden na Macedonia Kaskazini katika mechi za mchujo.

Kwa mara ya kwanza, mashindano ya 2026 – ambayo yataandaliwa nchini Canada, Mexico na Marekani Juni na Julai – yatashirikisha mataifa 48.

Kwa kushika nafasi ya pili katika kundi lao, Italia italazimika kucheza mechi mbili za mtoano ili kujihakikishia nafasi ya kufuzu kwa Kombe la Dunia, ambalo walishinda 1934, 1938, 1982 na 2006.

Gattuso alilalamika kwamba timu yake ilikuwa na rekodi nzuri ya kufuzu – Italia ilishinda mechi sita kati ya nane – ingawa hilo halitoshi kwa sababu walimaliza kama washindi wa pili, na akazungumzia nafasi sita za kufuzu za moja kwa moja za Amerika Kusini na tisa za Afrika.

Kocha huyo wa Italia alipokuwa akizungumza siku ya Ijumaa, “nilipokuwa nikicheza mimi, washindi wa [kundi] walikwenda moja kwa moja kwenye Kombe la Dunia, sasa sheria zimebadilika,” Gattuso alisema.

“Mwaka 1990 na 1994 kulikuwa na timu mbili za Afrika, sasa zipo tisa, sileti utata, lakini kuna tatizo, na tunalifahamu vizuri.

“Tukiangalia Amerika Kusini, ambapo timu sita kati ya 10 zinaenda moja kwa moja kwenye Kombe la Dunia, na timu ya saba inacheza mtoano na timu kutoka Oceania. Hiyo inakupa shida na huzuni fulani. Mfumo unahitaji kubadilika Ulaya.”

Kuna baadhi ya makosa kwenye kauli za Gattuso.

Kwanza, mataifa matatu ya Afrika ndio yalishiriki Kombe la Dunia la 1994. Na Bolivia – ambao wamemaliza wa saba Amerika Kusini – hawana uhakika wa kucheza na timu kutoka Oceania, ambayo itakuwa New Caledonia.

Hata kama watacheza watakuwa katika nusu fainali na mchezo mwingine dhidi ya moja ya mataifa mawili yaliyo kwenye nafasi ya juu kushinda moja ya nafasi za mwisho kwenye Kombe la Dunia.

Pia, 1990 sio washindi wa pili wote walifanikiwa moja kwa moja kufuzu, Denmark ilikosa kufuzu.

Kwanza, tunahitaji kuelewa kwa nini kufuzu kwa Kombe la Dunia kwa timu za Ulaya kunafanyika kwa namna kunavyofanyika.

Kulikuwa na nchi chache sana zinazocheza soka la kimataifa hapo zamani kuliko leo. 1990, mataifa 32 ya Uefa yalishiriki katika kufuzu na 1994 yalikuwa 39.

Leo, kuna mataifa 54 ya Uefa yanayochuana kuwa moja ya timu 16 za Ulaya zitakazofuzu kwa fainali za Kombe la Dunia msimu ujao.

Timu nyingi humaanisha michezo mingi, hasa ukijaribu kuweka mfumo wa washindi wa kundi na washindi wa pili kufuzu. Kitaalam, unaweza kufanya hivi kwa kuwa na makundi nane ya nchi sita au saba.

Hata hivyo, kundi la timu saba litahitaji siku 12 za mechi, na kalenda ya mechi ya kimataifa ina nafasi ya siku 10 pekee kila mwaka. Utalazimika kuongeza siku za mechi za kufuzu kwa Kombe la Dunia na kutupilia mbali mechi za Uefa Nations League.

Uefa iliamua kwenda na makundi madogo ya mataifa manne na matano ili kupunguza makali ya kufuzu – kinyume na kile Gattuso anachosema.

Italia ndio walikuwa vinara katika kundi lao na labda hawakubahatika kuendelea hivyo baada ya kufungwa na Norway, mojawapo ya timu zilizoimarika kwa kasi zaidi. Lakini walipoteza michezo yote miwili, kwa jumla ya mabao 7-1.

Brazil ilifuzu kwa Kombe la Dunia licha ya kupoteza michezo sita. Kuna mtu atatilia shaka ushiriki wao?

Ni nchi 10 pekee za Amerika Kusini zinazoshiriki katika kufuzu Kombe la Dunia, na nafasi sita za moja kwa moja. Hiyo ni 60%, ikilinganishwa na 29.62% ya Uefa.

Lakini tunahitaji kuzingatia nguvu ya mashirikisho ya soka.

Nchi zilizoorodheshwa chini kabisa Amerika Kusini katika ubora wa soka ni Bolivia iliyo katika nafasi ya 76, huku nane kati ya 10 zikiwa ndani ya 50 bora.

Uefa ina timu 26 ndani ya 50 bora – chini ya 50% tu – na nchi 20 ziko chini ya Bolivia. Kati ya 20, ni Kosovo pekee ambayo bado ina nafasi ya kufuzu.

Ni kweli kwamba Bolivia wamepoteza mechi 10 wakiwa bado na uwezo wa kuelekea Kombe la Dunia, lakini walikuwa na mechi nane dhidi ya timu zilizo katika 20 bora duniani.

Italia ilikuwa na kundi rahisi zaidi, huku Norway ikishika nafasi ya 43 mwanzoni mwa kufuzu (sasa wako 29).

Kisha kuna safari, huku wachezaji bora wakilazimika kuruka kutoka Ulaya hadi Amerika Kusini kwa mechi 18 za kufuzu huku wakiwa na mapumziko tisa tofauti ya michezo miwili ya kimataifa kwa miaka miwili. Kawaida wanacheza mchezo mmoja nyumbani na mmoja ugenini, na hiyo inamaanisha wanasafiri zaidi.

Ni mchakato mgumu zaidi, wakati Italia ilicheza mechi nane mwaka huu na muda mdogo wa kusafiri.

Ukiondoa Cape Verde, ambao watacheza kwa mara ya kwanza mwakani, timu zote zilizofuzu kwa Afrika zina majina kimataifa: Algeria, Misri, Ghana, Ivory Coast, Morocco, Senegal, Afrika Kusini na Tunisia.

Sita wamo katika 50 bora duniani huku Ghana, ikiwa katika nafasi ya 73, ni nafasi ya chini zaidi kati ya tisa.

Lakini nambari zinatuambia nini?

Uefa imeshuhudia kushuka kwa nafasi zake katika nafasi za Kombe la Dunia kutoka 54% miaka ya 1990 hadi 33.33% leo – lakini karibu nusu ya timu zake (46.30%) ziko ndani ya 50 bora.

Kwa hivyo, ilikuwa sahihi Ulaya kupewa nafasi tatu za nyongeza wakati Fifa ilipoongeza nafasi nyingine 16 mashindano ya 2026?

Afrika sasa inapata nafasi tisa ikiwa na timu 53, 21.43% hupita moja kwa moja, lakini saba tu (14%) ziko ndani ya 50 bora duniani.

Concacaf iko na nguvu ya kiasi. Sasa inapata mataifa sita kwenye Kombe la Dunia (14.29%), huku timu tano kati ya 32 (15.63%) zikiwa katika 50 bora.

Asilimia iliyo bora zaidi ni Asia, ambayo ina mataifa manne tu kati ya 46 yanayoshiriki (8.70%) katika 50 bora, lakini inapata nafasi nane za moja kwa moja (19.05%).

Kwa hivyo labda Gattuso ana hoja katika eneo fulani, lakini hakuna uwezekano wa kupata huruma yoyote.