Bunge la Ulaya lapitisha azimio la kuitaka kamisheni kusitisha ufadhili kwa Tanzania

Bunge la Ulaya limepitisha azimio la kuitaka Kamisheni ya Umoja wa Ulaya (EU) kusitisha mpango wa ufadhili kwa Tanzania baada ya ghasia za uchaguzi kusababisha mauaji ya raia na uharibifu wa mali katika miji mbali mbali nchini humo.

Hatahivyo, jukumu kuu la kusitisha ama kuendelea kuifadhili Tanzania lipo mikononi mwa kamisheni hiyo ya umoja wa ulaya.

Bunge katika vikao vya alhamisi lilitaja kwamba mpango wa kila mwaka wa AAP wa kufadhili Tanzania mwaka wa 2025 haupaswi kukubaliwa kuendelea kwa kuwa kwa sasa hauakisi hali halisi ya masuala ya demokrasia, na haki za kimsingi za binadamu nchini Tanzania katika miaka ya hivi karibuni.

Hata hivyo Bunge hilo limepitisha azimio lenye vipengele tisa ikiwemo kukemea mauaji baada ya uchaguzi na hali ya haki za binadamu nchini Tanzania, pamoja kesi ya kiongozi wa upinzani, Tundu Lissu.

Bunge hilo limepitisha azimio hilo kwa kura 539 za ndiyo, hapakuwepo kura ya hapana, nao wabunge 27 hawakupiga kura.

Azimio la rasimu lililotolewa Jumatano linasema Bunge hilo linachukulia uchaguzi wa hivi karibuni kuwa “sio huru wala wa haki.”

Shughuli ya upigaji kura Tanzania mnamo Oktoba 29, 2025 ilikosolewa na waangalizi wakiwemo Umoja wa Afrika (AU) na Jumuiya ya Maendeleo ya Afrika Kusini (SADC).

Mosi, Bunge limelaani vikali mauaji, majeruhi na taarifa za uwepo wa makaburi ya halaiki yanayohusiana na ukandamizaji wa vyombo vya usalama wakati wa uchaguzi wa Oktoba 29, 2025 na baada ya uchaguzi. Pia linashutumu serikali kwa kushindwa kuchunguza makosa hayo.

Hata hivyo kwenye hilo la uchunguzi, tayari Rais Samia Suluhu Hassan ameunda Tume ambayo imeanza kufanya uchunguzi kazi itakayochukua angalau miezi mitatu.

Licha ya Rais Samia kuunda Tume ambayo hata hivyo inakosolewa na wapinzani, Bunge la Ulaya lenyewe linapendekeza pia kufanyika uchunguzi huru wa kimataifa juu ya mauaji, kupotea kwa watu, utekaji na mateso, ikiwa ni pamoja na uwezekano wa tume maalum ya kimataifa itayoongozwa na Waafrika.

Vilevile Bunge la Ulaya limeitaka serikali ya Tanzania kusitisha ukandamizaji dhidi ya wapinzani, waandamanaji, waandishi wa habari na watetezi wa haki za binadamu, na kuwaachia wote waliokamatwa kiholela.

Bunge hilo pia limelaani kukamatwa kwa kiongozi wa upinzani Tundu Lissu, na limetaka aachiwe mara moja bila masharti, apewe huduma za kiafya, na kuonana na familia.

Bunge pia linapendekeza azimio la kusitishwa kwa misaada ya moja kwa moja kwa mamlaka za Tanzania na kuelekezwa zaidi kwa NGOs, wanaharakati na waandishi wa habari. Vilevile, linapendekeza vikwazo kwa wahusika wa ukiukaji wa haki za binadamu.

Bunge hilo limeitaka Tanzania kufuta adhabu ya kifo na kubadilisha hukumu zote za kifo zilizopo.

Uchaguzi wa Oktoba 2025 unachukuliwa kuwa haukuwa huru wala wa haki kutokana na ukandamizaji, ukosefu wa waangalizi wa EU, na kuenguliwa kwa wagombea wa upinzani. Serikali ya Tanzania inasema uchaguzi ulikuwa huru na haki. Hata hivyo Bunge limeona vinginevyo likitaka uwepo kwa majadiliano shirikishi kati ya serikali, upinzani, asasi za kiraia na waathiriwa wa matukio ya oktoba ili kupunguza mgogoro na kuwezesha uchaguzi mpya, huru na wenye uwazi.

Jambo la tisa ambalo bunge limepitisha na ni kuagiza rais wake kupeleka maazimio yatakayopitishwa kwa Serikali ya Tanzania, Umoja wa Afrika (AU), Jumuiya ya Maendeleo Kusini mwa Afrika (SADC), ACP, Umoja wa Mataifa na taasisi nyingine husika.

Mjadala wa Bunge la ulaya na kupitisha azimio lake kwa Tanzania unaonesha wasiwasi mkubwa wa Bunge hilo juu ya hali ya kisiasa na haki za binadamu nchini Tanzania, huku likisisitiza umuhimu wa uwazi, haki, na majadiliano ya kitaifa.

Awali Ubalozi wa Tanzania huko Brussels, Ubelgiji lilipo Bunge la Ulaya umeeleza wasiwasi wake kuhusu uamuzi wa Bunge hilo kuandaa mjadala huu kwa ajili ya Tanzania kuhusu hali ya kisiasa na haki za binadamu nchini Tanzania, ikiwemo kesi ya kiongozi wa upinzani, Tundu Lissu bila kushirikisha upande wa pili.

Ubalozi huo ukasisisitiza kwamba jambo hili, linalohusiana moja kwa moja na heshima na uhuru wa Tanzania, limeendelea kuwa mjadala katika bunge hilo bila Serikali ya Tanzania kupewa nafasi ya kutoa upande wake na kufafanua ukweli.

Ubalozi huo katika taarifa yake ukakumbusha makubaliano yanayodhibiti uhusiano wa Tanzania na Umoja wa Ulaya, ikiwa ni pamoja na makubaliano ya Samoa, yanayosisitiza mazungumzo ya mara kwa mara, ya heshima, na ushirikiano kama njia ya kushughulikia na kuzuia mizozo.

Ikaongeza kufanya mjadala wa Bunge la Ulaya bila kusikiliza upande wa Tanzania ni kinyume na kanuni, makubaliano na kimsingi ni kukiuka haki ya pande husika kusikilizwa kabla ya kutoa maamuzi, jambo linalojulikana kama kanuni ya kimsingi ya haki za binadamu.

Ubalozi unaeleza kuwa Serikali ya Tanzania imejikita katika demokrasia, haki za binadamu, na utawala wa sheria ikieleza kwamba tayari Serikali imeunda Tume kuchunguza matukio husika.