Dar es Salaam. Makumbusho ya Taifa ya Tanzania imewataka Watanzania kuchangamkia nafasi ya kuanzisha makumbusho binafsi, hatua inayolenga kupanua wigo wa kuhifadhi na kutangaza urithi wa Taifa, ilimradi taratibu za kisheria zinafuatwa.
Wito huo ulitolewa jana Novemba 28, 2025 na Mkurugenzi Mkuu wa Makumbusho ya Taifa, Dk Noel Lwoga, wakati wa ziara ya waandishi wa habari makao makuu ya taasisi hiyo jijini Dar es Salaam.
Dk Lwoga amesema mfumo wa sasa wa sheria unaruhusu mtu yeyote kuanzisha makumbusho yake, lakini ni sharti afuate mwongozo rasmi unaolenga kulinda, kuhifadhi na kusimamia ipasavyo urithi wa nchi. Amesema suala hilo si kazi ya kiutawala pekee bali ni wajibu wa kitaifa.
Dk Lwoga amesema Makumbusho ya Taifa inaendelea kutumia mifumo ya kidijitali kutunza kumbukumbu na kurahisisha upatikanaji wa taarifa, hatua aliyoeleza kuwa inaendana na mageuzi ya teknolojia duniani katika taasisi za utamaduni.
“Tunamkaribisha yeyote anayetaka kuanzisha makumbusho binafsi. Hata hivyo, kabla ya kufanya hivyo ni lazima awasiliane na uongozi wa Makumbusho ya Taifa ili tumpatie mwongozo unaotakiwa kufuatwa katika kuendesha makumbusho hayo,” amesema.
Amebainisha kuwa, kuongeza uelewa wa wananchi kuhusu urithi wa taifa na kukuza utalii wa utamaduni si jukumu la Makumbusho ya Taifa pekee.
Kwa mujibu wa Makumbusho ya Taifa, hatua ya kuruhusu makumbusho binafsi inaweza kuwa chachu ya mageuzi katika sekta ya utamaduni, ikiongeza ubunifu, kupanua upatikanaji wa taarifa za kihistoria na kutoa fursa zaidi kwa wadau wakiwamo wanahistoria, watoza vitu vya kale, wanataaluma na wananchi wa kawaida.
Amesema mafanikio katika eneo hilo yanahitaji ushiriki mpana wa jamii nzima, sambamba na malengo ya maendeleo yaliyoainishwa kwenye Dira ya Taifa ya Maendeleo 2050.
Dk Lwoga amesema makumbusho hayo hupokea zaidi ya wageni 400,000 kwa mwaka, huku takwimu zikionyesha asilimia 80 ya wageni hao ni watoto na asilimia 20 pekee ndiyo watu wazima.
Amesema mwelekeo huo unaonyesha hamasa kubwa kwa vijana kujifunza kuhusu historia na tamaduni za taifa.
Kwa upande wake, Mhifadhi wa Makumbusho, Justine Nkungwe, amesema licha ya Tanzania kuwa na hazina kubwa ya urithi wa utamaduni, idadi kubwa ya wananchi hawana uelewa wa kutosha kuhusu utalii wa ndani, hususani katika makumbusho na maeneo ya kale.
“Watu wengi wamezoea kuyaona makumbusho kupitia vyombo vya habari. Hatuna utamaduni wa kuyatembelea mara kwa mara, ilhali tuna hazina kubwa ya urithi wa kihistoria wa kushikika na usioshikika,” amesema.
Nkungwe amesisitiza umuhimu wa wazazi kuwajenga watoto katika tabia ya kutembelea makumbusho ili wajifunze historia yao, maadili na utambulisho wa taifa.
Mhifadhi wa Kijiji cha Makumbusho, Whilhelmina Joseph, amesema idadi ya wageni na washiriki wa sherehe mbalimbali za kitamaduni katika Kijiji cha Makumbusho imeongezeka, hatua inayoonyesha mwamko mpya wa jamii katika kuthamini mila na desturi zao.
“Watu wanapenda kujifunza na kuheshimu tamaduni zao. Hapa tumejenga nyumba za jadi za makabila mbalimbali nchini, wageni wengi huja kutafuta maarifa kuhusu asili yao,” amesema.
Ametoa wito kwa wakazi wa Dar es Salaam kuendelea kukitumia Kijiji cha Makumbusho kama eneo la kuendeleza shughuli za kitamaduni, akisema ushiriki wa jamii ni nguzo muhimu katika kuhifadhi urithi wa taifa.