Katika ripoti yake ya hivi karibuni kabisa, tovuti ya Middle East Eye imefanya uchunguzi kuhusu changamoto zinazoikabili Tel Aviv baada ya vita vya kivamizi na kichokozi vya siku 12 ilivyovianzisha dhidi ya Jamhuri ya Kiislamu ya Iran.
Kwa mujibu wa Pars Today, ripoti ya tovuti ya Middle East Eye imechora picha ya migogoro miwili mikuu na ya wakati mmoja iliyoukumba utawala pandikizi wa Kizayuni wa Israel unaozikalia kwa mabavu ardhi za Palestina na kuitaja migogoro hiyo kuwa ni:
1. Ujenzi wa mwendo wa kinyonga wa ujenzi wa maeneo yake nyeti na muhimu mno yaliyochakazwa na Iran wakati wa vita hivyo vya siku 12. Ujenzi huo una changamoto nyingi baada ya vipigo vilivyotolewa na Iran kwa Israel.
2. Wimbi kubwa la wasomi na wataalamu wachanga wanaokimbia Israel baada ya kuona kipigo kilichotolewa na Iran wakati Israel ilipoichokoza Jamhuri ya Kiislamu katika vita vya siku 12.
Changamoto za ujenzi mpya wa maeneo ya Israel yaliyochakazwa na Iran wakati wa vita vya siku 12:
Kwa mujibu wa ripoti ya gazeti la TheMarker, miezi mitano baada ya kumalizika vita vya siku 12 vilivyoanzishwa na utawala wa Kizayuni na Marekani dhidi ya Iran, Israel bado hadi hivi sasa inaendelea kuuguza madonda ya vita hivyo yaliyoenea kila mahala ndani ya utawala wa Kizayuni. Kwa uchache na kwa mujibu wa takwimu zilizochujwa mno na jeshi la Israel, wakazi wasiopungua 700 wamepoteza nyumba zao kutokana na mashambulizi ya makombora ya Iran, na maafisa wa serikali ya utawala wa Kizayuni ndio kwanza wanajaribu kutafuta njia za kujenga upya maeneo hayo na kufidia mali na nyumba zilizoangamizwa na makombora ya Iran.
Baraza la mawaziri la Kizayuni hivi karibuni liliwasilisha mpango wa kuzibomoa kabisa na kuanza kujenga kimwanzo nyumba zilizoharibiwa na makombora ya Iran. Lakini mpango huo una gharama kubwa. Utailazimisha serikali ya Israel kuwatafuta mahala pa kuishi kwa muda mamia ya watu na kupiga mnada viwanja vya nyumba zao na kuviuza upya ili zijengwe na zitolewe kwa mamia ya watu hao kwa bei za soko za wakati huo. Lakini mivutano mikubwa kisiasa na upinzani wa vyama vya kidini – ambavyo huko nyuma vilikuwa tayari vimejitoa katika muungano uliounda serikali ya Netanyahu ili kupinga kuandikishwa jeshini vijana wa Haredi – ni mambo ambayo yamezua shaka juu ya iwapo mpango huo utaidhinishwa au la. Wakazi wa baadhi ya maeneo ya ardhi za Palestina yaliyopachikwa jina bandia la Iran, ikiwa ni pamoja na wakazi wa miji ya Haifa, wanasema kwamba mchakato wa ujenzi upya umekwamba bali hata kumekuwa na ripoti za uporaji. Mkazi mmoja wa mji huo amesema: “Uharibifu katika mji wa Haifa haukuishia siku makombora ya Iran yalipoanza kutua na baadaye kusimama, bali mgogoro unaendelea hadi hivi sasa.”
Takwimu zinaonesha kuwa, kwa uchache madai 50,000 ya uharibifu yamewasilishwa mbele ya Mamlaka ya Ushuru wa Mali ya Israel hadi hivi sasa huku madai 39,000 kati ya hayo yakihusiana na nyumba. Vyombo vya habari vya Israel vimekadiria kwamba gharama za uharibifu uliofanywa na mashambulizi ya makombora ya Iran huko Israel ni takriban shekeli bilioni tano yaani dola bilioni 1.53 za Kimaekani.
Wimbi la kukimbia Israel, wasomi na wataalamu baada ya mashambulizi ya kulipiza kisasi ya makombora ya Iran dhidi ya utawala wa Kizayuni
Vyombo vya habari vya Israel vimeripoti kwamba kwa uchache watu 200,000 wamezikimbia ardhi za Palestina zilizopachikwa jina bandia la Israel tangu vita vya Ghaza vilipoanza mwezi Oktoba 2023. Tab’an idadi hiyo imetolewa baada ya kufanyika mchujo mkubwa sana.
Utafiti mpya wa Chuo Kikuu cha Tel Aviv unaonesha kwamba sehemu kubwa ya watu wanaoikimbia Israel ni vijana kutoka tabaka la juu la kiuchumi. Katika mwaka uliopita, takriban madaktari 900, zaidi ya wahitimu 19,000 wa vyuo vikuu na zaidi ya wahandisi 3,000 walizikimbia ardhi za Palestina zinazokaliwa kwa mabavu na Wazayuni licha ya kwamba walikuwa wanaishi kwenye maeneo hayo kwa tamaa ya kupata maisha bora. Kwa mujibu wa ripoti hiyo, asilimia 75 ya Wazayuni hao wanaoikimbia Israel wana umri wa chini ya miaka 40.
Wimbi la kukimbia wasomi limeutumbukiza kwenye mgogoro mkubwa mfumo wa afya wa Israel, ambao tayari tangu hapo zamani ulikuwa umekumbwa na uhaba mkubwa wa madaktari. Tathmini zinaonesha kuwa mwaka jana pekee, serikali ya utawala wa Kizayuni ilipoteza takriban shekeli bilioni 1.5 (dola milioni 459) katika mapato ya kodi ya watu binafsi kutokana na wasomi wengi kukimbia Israel.
Wachambuzi wa mambo wanasema kuwa kama wimbi hilo litaendelea, basi Israel inaweza kukumbwa na matatizo makubwa zaidi ya kiuchumi kutokana na kupoteza rasilimali muhimu ya watu. Sekta ya teknolojia ya Israel nayo pia imekumbwa na wimbi kama hilo la wasomi kuzikimbia ardhi za Palestina. Mwaka jana pekee, zaidi ya wataalamu 8,000 wa teknolojia walikimbia Israel na kuhamia Marekani, Canada na Ujerumani.