Mahakama ya Kenya imetoa kile kinachotajwa kama zawadi ya mapema ya Krismasi kwa wafungwa baada ya kuwaachilia huru wafungwa 86 kutoka Gereza la Kodiaga, Kaunti ya Kisumu. Hatua hii imekuja wakati wa msimu wa sikukuu, kipindi kinachotambulika kwa msamaha, upendo na maridhiano ya kijamii.
Nchini Kenya, kuachiliwa kwa wafungwa wakati wa Krismasi si jambo jipya bali ni desturi iliyojengeka juu ya misingi ya kisheria, kitamaduni na kiutu. Zoezi hili mara nyingi huendeshwa kwa kuzingatia haki za binadamu na lengo la kurejesha wafungwa waliobadilika katika jamii.
Zoezi la hivi karibuni liliongozwa na Majaji wa Mahakama Kuu wakishirikiana na mahakimu, wakipitia kwa kina faili za wafungwa waliowasilishwa mbele yao. Mchakato huu unahusisha tathmini ya tabia, muda uliotumikwa gerezani na hali binafsi za wafungwa.
Gereza la Kodiaga ni mojawapo ya magereza makubwa zaidi nchini, likihifadhi zaidi ya wafungwa 2,400. Msongamano huu ni changamoto kubwa kwa mfumo wa magereza na ndiyo sababu hatua kama hizi hupewa uzito mkubwa.
Akizungumza baada ya zoezi hilo, Jaji msimamizi wa Mahakama Kuu ya Kisumu, Alfred Mabeya, alieleza umuhimu wa tathmini hiyo na matokeo yake kwa wafungwa na taifa kwa ujumla.
Mchakato wa uhakiki na uamuzi wa Mahakama
Kwa mujibu wa Jaji Mabeya, mahakama ilipokea jumla ya ripoti 350 kuhusu wafungwa walioko Kodiaga. Baada ya uhakiki wa kina, wafungwa 86 waliidhinishwa kuachiliwa huru.
Baadhi ya wafungwa walipelekwa kutumikia muda wa majaribio (probation), huku wengine wakipunguziwa adhabu zao. Hatua hizi zinalenga haki inayozingatia mazingira ya mhusika binafsi na maslahi ya jamii.
“Zoezi hili linafanikisha malengo mawili makuu: kuwapa wafungwa waliobadilika nafasi ya kurudi katika jamii na pia kupunguza msongamano magerezani,” alisema Jaji Mabeya.
Kuachiliwa kwa wafungwa katika kipindi cha Krismasi pia kunahusishwa na misamaha maalumu inayotolewa na Rais au mamlaka za serikali, kama ishara ya huruma na maridhiano ya kitaifa.
Krismasi hutazamwa kama kipindi cha kutafakari, kusamehe na kuimarisha mshikamano wa kifamilia, hivyo kuwapa wafungwa wanaostahili nafasi ya kuungana tena na familia zao.
Krismasi, msamaha na utu wa kibinadamu
Serikali hutumia kipindi hiki kuangazia wafungwa waliokaribia kumaliza vifungo vyao, wazee, wagonjwa sugu na wale waliodhihirisha mabadiliko chanya ya tabia.
Hatua hii si tu inawasaidia wafungwa binafsi, bali pia inasaidia mfumo wa magereza kutumia rasilimali zake kwa ufanisi zaidi kwa wafungwa waliobaki.
Kenya, kama mataifa mengine mengi, inakabiliwa na changamoto ya msongamano wa magerezani. Kuachilia wafungwa wanaokidhi vigezo maalumu ni njia mojawapo ya kupunguza shinikizo hilo.
Aidha, wataalamu wa haki za binadamu wanaona zoezi hili kama hatua ya vitendo kuelekea haki ya marekebisho (restorative justice), badala ya adhabu pekee.
Wananchi wametakiwa kuwapokea wafungwa wa zamani kwa huruma na kuwaunga mkono wanaporejea katika jamii.
Wito wa jamii na viongozi wa kidini
Askofu George Kamau wa kanisa la Ambassadors for Christ Church alisema wafungwa waliotoka gerezani wanahitaji msaada wa vitendo ili kuanza upya.
“Tusitazame kosa lililowapeleka gerezani, bali tuwakumbatie kwa upendo. Hapo ndipo wataweza kusonga mbele,” alisema Askofu Kamau.
Wakati huu wa Krismasi, maafisa wa mahakama, magereza na viongozi wa kidini wamekuwa wakiendesha shughuli za kutoa zawadi, chakula na msaada wa kiroho kwa wafungwa waliobaki magerezani.
Hatua hizi kwa pamoja zinaonyesha namna mfumo wa haki nchini Kenya unavyojaribu kusawazisha sheria, utu wa kibinadamu na mshikamano wa kijamii, hasa katika kipindi cha sikukuu.