Mgombea mkuu wa upinzani nchini Guinea-Bissau Jumatano jioni alidai ushindi katika uchaguzi wa urais uliokuwa na ushindani mkali wiki hii na kumtuhumu kiongozi wa taifa hilo la Afrika Magharibi kwa kupanga mapinduzi ili kuepuka kushindwa.
Kuchukua kwa jeshi madaraka Jumatano na taarifa za kukamatwa kwa Rais Umaro Sissoco Embaló kulikuwa “kumetengenezwa” ili kuvuruga matokeo ya uchaguzi yaliyotarajiwa Alhamisi, mpinzani wake Fernando Dias alisema katika video iliyowekwa mtandaoni, ikirudia madai ya makundi ya kiraia.
Maafisa kadhaa wa kijeshi nchini Guinea-Bissau wamejitokeza Jumatano jioni kwenye televisheni ya taifa na kutangaza kuipindua serikali, kuchukua madaraka, kuifunga mipaka yote, kusitisha mchakato wa uchaguzi na kutangaza amri ya kutotoka nje.
Milio kadhaa ya risasi ilisikika katika mji mkuu wa Bissau hasa karibu na ikulu ya rais Umaro Sissoco Embaló ambaye amevieleza vyombo vya habari vya Ufaransa ikiwa ni pamoja na jarida la Jeune Afrique na kituo cha televisheni cha France 24 kuwa amepinduliwa na kuwa yeye na maafisa wengine wa serikali pamoja na wakuu wa usalama wamekamatwa na kutiwa mbaroni.
Vyanzo kadhaa vimearifu kuwa mpinzani mkuu wa rais Sissoko Embaló aliyepinduliwa bwana Fernando Dias, na mgombea aliyeshindwa katika uchaguzi uliopita wa rais wa mwaka 2019 na Waziri Mkuu wa zamani Domingos Simoes Pereira nao pia wamewekwa kizuizini.
Mapinduzi hayo yamejiri siku tatu baada ya uchaguzi mkuu na siku moja tu kabla ya tume ya uchaguzi kutangaza matokeo ya awali ya uchaguzi wa rais uliokuwa na mchuano mkali kati ya rais wa sasa Umaro Sissoko Embaló na mpinzani wake Fernando Dias ambao wote wanadai kushinda katika duru ya kwanza.
“Kikosi Kikuu cha Jeshi kinachohusika na kurejesha utulivu wa kitaifa na umma kinaamua kumuondoa mara moja madarakani rais wa Jamhuri, kusitisha taasisi zote za jamhuri ya Guinea-Bissau hadi kutakapotolewa amri mpya,” msemaji wa Jeshi hilo Dinis N’Tchama alieleza katika taarifa.
Bila kutoa maelezo zaidi, msemaji huyo wa jeshi ameendelea kuwa wamechukua hatua hiyo kufuatia taarifa walizo nazo kwamba kulikuwepo na mpango uliokuwa ukilenga kuyumbisha usalama wa nchi kwa kujaribu “kubadili matokeo ya uchaguzi,” na kwamba mpango huo ulianzishwa na baadhi ya wanasiasa wa Guinea-Bissau wakishirikiana na mlanguzi maarufu wa dawa za kulevya, pamoja na raia wa taifa hilo na wale wa kigeni.
Haikubainika mara moja ikiwa maafisa hao waliofanya mapinduzi wanaungwa mkono na vikosi vyote vya jeshi la Guinea-Bissau au ikiwa wanadhibiti eneo zima la nchi hiyo yenye watu wapatao milioni 2. Haya ni machafuko ya hivi punde nchini Guinea-Bissau, taifa dogo la pwani lililoko kati ya Senegal na Guinea ambalo ni kitovu cha usafirishaji wa dawa za kulevya aina ya kokeini inayoelekea barani Ulaya.
Miito ya utulivu na historia ya mapinduzi
Jumuiya ya kimataifa imetoa wito wa kujizuia na kuheshimu mchakato wa kidemokrasia katika nchi ambayo imepitia mapinduzi kadhaa ya kijeshi na majaribio mengi ya mapinduzi tangu ilipojipatia uhuru wake. Stéphane Dujarric, msemaji wa Katibu Mkuu, Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema: “ Katibu Mkuu anafuatilia hali hiyo kwa wasiwasi mkubwa. Anawatolea wito wadau wote nchini Guinea-Bissau kujizuia na kuheshimu utawala wa sheria. Katibu Mkuu ataendelea kufuatilia kwa karibu hali nchini humo kadri inavyoendelea, ” alisema Dujarric.
Katika taarifa yao ya pamoja, Jumuiya ya Kiuchumi ya nchi za Afrika Magharibi ya ECOWAS na Umoja wa Afrika wameelezea pia wasiwasi wao kwa hali inayoendelea nchini humo pamoja na taarifa za kukamatwa kwa maafisa wa tume ya uchaguzi.
Kwa upande mwingine, nchi ya Ureno, mkoloni wa zamani wa Guinea-Bissau imetoa wito wa kurejesha shughuli zote za taasisi za serikali na kuendelea na zoezi la kuhesabu kura na baadaye kutangazwa matokeo ya uchaguzi ikisema kuwa wale wote wanaohusika katika machafuko hayo wanapaswa “kujiepusha na vitendo vyovyote vya vurugu za kitaasisi au za kiraia.”
Historia ya Guinea-Bissau inajumuisha matukio ya mapinduzi yasiyopungua tisa na majaribio kadhaa ya mapinduzi tangu ilipopata uhuru kutoka kwa Ureno. Embalo aliyechukua madaraka mwaka 2020 alikuwa akijaribu kuwa rais wa kwanza katika kipindi cha miongo mitatu kushinda muhula wa pili akiwa madarakani.
Embalo amekuwa akisema kuwa amenusurika majaribio matatu ya mapinduzi wakati wa utawala wake, jambo linalopingwa vikali na wakosoaji wake wanaomtuhumu kuwa alikuwa akizusha migogoro ili kupata kisingizio cha kuwakandamiza wapinzani wake.
Vyanzo: AP/RTR