Geita. Waziri wa Madini, Antony Mavunde amesema Serikali imejipanga kudhibiti tabia ya baadhi ya wamiliki wa leseni kuhodhi maeneo makubwa bila kuyaendeleza, akisema utaratibu huo umekuwa chanzo kikuu cha migogoro baina ya wachimbaji wakubwa na wadogo nchini.
Akizungumza jana Jumamosi Novemba 29, 2025, katika hafla ya kukabidhi leseni kwa wachimbaji wadogo wilayani Nyang’wale, Mavunde alisema Serikali haitaendelea kuvumilia wamiliki wa leseni wanaokalia maeneo kwa mazoea huku wakisubiri wawekezaji wakubwa badala ya kuendeleza shughuli za uchimbaji kama sheria inavyotaka.
Waziri wa Madini Antony Mavunde,akihutubia wachimbaji wadogo wilayani Nyang’wale mkoani Geita wakati wa kuwakabidhi leseni za uchimbaji.
“Leseni si pambo. Safari hii nimejipanga kuondoa uholela katika sekta ya madini. Utaratibu wa kuhodhi maeneo makubwa kwa kisingizio cha kusubiri mwekezaji nataka niukomeshe,” alisema Mavunde.
Waziri Mavunde alisema kumekuwapo na mtindo wa baadhi ya wanufaika wa leseni kuwatumia vijana kufanya utafiti wa maeneo kabla ya kuwaleta wawekezaji wakubwa.
Alisema mara wanapobaini mwamba, wamiliki hao huomba Serikali kuwatumia askari kuwafukuza wachimbaji wadogo wanaokuwa wameanzisha shughuli, hatua ambayo imekuwa ikileta migogoro isiyo ya lazima.
“Mmiliki wa leseni anawaingiza watu kuchimba maduara kama watafiti wake. Wakipata mwamba analeta wawekezaji, kisha anataka Serikali ipeleke askari kuwapiga mabomu wachimbaji wadogo ili aingie mwekezaji mkubwa. Huu utaratibu naukataa kabisa,” alisema.
Amebainisha kuwa Serikali haina leseni za upangishaji, hivyo kila anayepata leseni anatakiwa kuichimba na kuilinda mwenyewe.
“Sitamuomba Mkuu wa Wilaya wala askari kuwatoa wachimbaji kwa mabomu. Mtu mwenye leseni ahakikishe anailinda na kuifanyia kazi,” aliongeza.
Hamis Mohamed, Mwenyekiti wa wachimbaji wadogo Taifa akizungumza juu ya wenye leseni za uchimbaji kuwatumia wachimbaji wadogo hasa vijana kupata maeneo.
Awali, Mwenyekiti wa Wachimbaji Vijana Taifa, Hamis Mohamed, aliiomba Serikali kuingilia kati changamoto ya wachimbaji wakubwa kuhodhi maeneo bila kuyaendeleza kisha kuwaondoa wazawa mara dhahabu inapopatikana kwa wingi, hasa pale wanapoingia ubia na raia wa kigeni.
“Wapo wanaoruhusu uchimbaji bila makubaliano ya maandishi. Dhahabu ikiongezeka, analeta Wachina, anafukuza wazawa na kuomba Serikali imsaidie kuwaondoa. Hili linatishia amani ya nchi,” alisema.
Katibu wa wachimbaji Mkoa wa Geita Misana Jeremiah akiiomba Serikali kutatua changamoto ya kupanda kwa gharama za ununuzi wa Kemikali ya Cyanide inayotumika katika uyeyushaji wa Dhahabu.
Katibu wa Wachimbaji mkoani Geita, Misana Jeremiah, alilalamikia bei ya kemikali ya Cyanide kupanda kutoka Sh500,000 hadi zaidi ya Sh1,200,000 kwa mfuko, akisema hali hiyo imeathiri kwa kiasi kikubwa shughuli za uchenjuaji dhahabu na kipato cha wachimbaji wadogo.
“Hapa Geita tunauziwa hadi Sh800,000 baada ya kulalamika. Kila tukijitahidi kuchimba miamba, tunaambiwa dhahabu imepanda, hivyo hata kemikali nazo zinapanda. Hii inatuumiza sana,” alisema.
Akilijibu hili, Waziri Mavunde alisema Serikali inalifanyia kazi suala hilo na amepanga kukutana na wataalamu kutoka Tume ya Madini na ofisi ya Mkemia Mkuu wa Serikali Desemba 2, 2025, kujadili hatua za kupunguza athari za ongezeko la bei.
“Nawaondoa hofu. Kuna sababu za kimataifa ambazo hatuwezi kuzizuia, lakini yale ya ndani ya nchi tutajitahidi kuyatatua. Tutatoa taarifa baada ya kikao,” aliahidi.
Naye Mwenyekiti wa Kikundi cha Wanawake Wachimbaji Wilaya ya Bukombe (Wawabu), Regina Robert, alishukuru Serikali kwa kuendelea kuwathamini wachimbaji wadogo, lakini akaomba wanawake wapewe kipaumbele katika kufanya utafiti wa maeneo, ili waweze kushiriki uchimbaji bila kuathiri majukumu ya malezi.