Bara la Afrika, kwa miaka kadhaa sasa, limekuwa likitafuta kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.
Muhammad Ali Yusuf, Mwenyekiti wa Tume ya Afrika, chombo cha kiutendaji cha Umoja wa Afrika, kwa mara nyingine amesisitiza haja ya Umoja wa Afrika kupata kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa na uwakilishi wa haki katika taasisi za kifedha za kimataifa. Akizungumza katika mkutano wa saba wa viongozi wa Umoja wa Afrika na Umoja wa Ulaya mjini Luanda, mji mkuu wa Angola, Yusuf amebainisha kuwa Umoja wa Afrika unataka kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.
Ameonya kuhusu hatari zinazohusiana na kudhoofika kwa sheria za kimataifa na kusisitiza kuwa Afrika kamwe haitakubali kulegeza msimamo au kuachana na matakwa yake ya kutaka marekebisho ya muundo wa Baraza la Usalama la Umoja wa Afrika.
Kuibuka tena kwa kadhia ya Afrika kutaka kupata kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama kunahusiana na mabadiliko muhimu ya kimataifa. Afrika inataka kiti cha kudumu kwa sababu bara hili, lenye zaidi ya watu bilioni moja na lenye umuhimu katika maamuzi ya dunia, bado halina uwakilishi wa kiadilifu katika muundo wa Umoja wa Mataifa. Viongozi wa Afrika mara nyingi wameeleza kuwa kutokuwepo kwa kiti cha kudumu kwa bara hili katika Baraza la Usalama ni dhulma ya wazi katika mfumo wa kimataifa, na kurekebishwa hali hii ni muhimu ili kuhakikisha uhalali na ufanisi wa Umoja wa Mataifa.
Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, kama chombo kikuu cha maamuzi katika masuala ya amani na usalama wa dunia, lina wanachama watano wa kudumu: Marekani, Russia, China, Ufaransa na Uingereza. Muundo huu ni urithi wa hali iliyokuwepo baada ya Vita Vikuu vya Pili vya Dunia, wakati mataifa yaliyoshinda vita yalipounda Umoja wa Mataifa. Lakini dunia ya leo inakabiliwa na mabadiliko makubwa ya kijiografia, kiuchumi na kijamii, ambapo mataifa mengi yanaamini kuwa muundo huu hauakisi tena hali halisi hivi sasa. Viongozi wa Afrika wamekuwa wakilalamika mara kwa mara kuwa bara hilo halina nafasi inayolingana na hadhi yake katika muundo huu.
Moja ya sababu kuu za madai ya Afrika ni idadi kubwa ya watu. Zaidi ya watu bilioni moja wanaishi Afrika na inakadiriwa kuwa ifikapo katikati ya karne hii idadi hii itafikia bilioni mbili. Hali kama hii haiwezi kuwakilishwa kwa haki kwa viti vitatu visivyo vya kudumu pekee ambavyo Afrika inavyo hivi sasa. Viongozi wa Afrika wanaamini kuwa uwepo wa kudumu katika Baraza la Usalama si tu ni haki ya asili ya bara hili bali pia unasaidia kuongeza uhalali wa maamuzi ya baraza hilo.
Sababu nyingine ni nafasi ya Afrika katika kusambaza rasilimali muhimu duniani. Bara hili limejaa mafuta, gesi, dhahabu, almasi na madini adimu yenye umuhimu mkubwa kwa viwanda vya kisasa duniani. Migogoro na mizozo mingi ya kimataifa pia kwa namna fulani inahusiana na rasilimali za Afrika. Kwa hivyo, ni jambo la mantiki kuwa bara hili liwe na nafasi ya kudumu katika maamuzi ya usalama na siasa za dunia.
Afrika pia imekuwa mwenyeji wa idadi kubwa zaidi ya operesheni za kulinda amani za Umoja wa Mataifa. Kuanzia Sudan Kusini hadi Mali na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo, vikosi vya kulinda amani vimekuwa vikihudumu hasa katika nchi za Afrika. Hali hii inaonyesha kuwa usalama wa dunia umefungamana kwa karibu na hali ya Afrika. Hata hivyo, maamuzi kuhusu operesheni hizi yako mikononi mwa mataifa yasiyo ya Afrika. Hali hii imekuwa ikilalamikiwa mara kwa mara na viongozi wa Afrika.
Kwa mtazamo wa kihistoria, Afrika pia ina hoja thabiti. Wakati Umoja wa Mataifa ulipoanzishwa, nchi nyingi za Afrika bado zilikuwa chini ya ukoloni na hivyo hazikushiriki katika kuunda muundo wa awali wa baraza hilo. Sasa, baada ya kujipatia uhuru na kuunda Umoja wa Afrika kama chombo chenye nguvu cha kikanda, ni jambo linalotarajiwa kuwa nchi za Afrika zinataka marekebisho ya muundo wa Baraza la Usalama ili sauti zao zisikike katika ngazi ya kimataifa.
António Guterres, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, pia amesisitiza kuwa marekebisho ya Baraza la Usalama lazima yaanze kwa kuipa Afrika kiti cha kudumu. Amesema hatua hiyo ni mwanzo wa kujenga tena imani ya dunia kwa Umoja wa Mataifa. Msaada huu kutoka kwa kiongozi wa juu wa Umoja wa Mataifa unaonyesha kuwa madai ya Afrika si tu ni halali bali pia yanakubalika na nguvu nyingi za dunia.
Hata hivyo, utekelezaji wa ombi la Afrika unakabiliwa na changamoto kadhaa, ikiwemo ya kwamba wanachama wa kudumu wa sasa hawana nia ya kupunguza sehemu ya nguvu zao.
Pia, kuna tofauti za ndani barani Afrika kuhusu ni nchi gani kati yazo inapasa kushikilia kiti hicho, huku Nigeria, Afrika Kusini au Misri zikionekana kuwa katika nafasi ya mbele ya kuwania nafasi hiyo. Bila shaka hali hii inakwamisha makubaliano ya pamoja.
Kimsingi ni kuwa sisitizo la Afrika la kupata kiti cha kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa limejengeka juu ya misingi ya haki, idadi ya watu, rasilimali, nafasi katika usalama wa dunia na haja ya marekebisho ya miundo ya kimataifa. Madai haya si tu yanawakilisha mahitaji ya bara kubwa na lenye watu wengi bali pia yanasaidia kuongeza uhalali na ufanisi wa Umoja wa Mataifa. Ikiwa Baraza la Usalama halitabadilika kulingana na hali halisi ya karne ya 21, hatari ya kupoteza imani na kupungua kwa hadhi yake itaongezeka. Kwa hivyo, kuipa Afrika na pia maeneo mengine yasiyo na uwakilishi wa kudumu nafasi katika Baraza la Usalama ni hatua muhimu katika kuhakikisha mustakabali wa mfumo wa kimataifa wenye ushirikiano.”