Dar es Salaam. Wakati Serikali ikitangaza mikakati nane ya kukuza uwekezaji katika mwaka 2025/2026, vijana wamepewa nafasi kubwa ili kuwa miongoni mwa wawekezaji wakubwa nchini.
Ili kuongeza ushiriki wao, Serikali imetangaza kuanzisha kituo cha kuwasaidia vijana kufanya uwekezaji na kuwatengea maeneo maalumu kwa ajili ya ujenzi wa viwanda.
Hayo yameelezwa leo Novemba 28, 2025 na Waziri wa Ofisi ya Rais, Mipango na Uwekezaji, Profesa Kitila Mkumbo, alipohutubia mkutano wa wawekezaji wa ndani na nje.
Mkutano huo umeenda sambamba na uzinduzi wa bodi ya wakurugenzi wa Mamlaka ya Uwekezaji na Maeneo Maalumu ya Kiuchumi Tanzania (Tiseza). Pia, kumezinduliwa mwongozo wa watoa huduma kwa wawekezaji.
Profesa Kitila amesema Serikali imekusudia kuanzisha kituo maalumu cha kuhudumia na kuwezesha wawekezaji vijana ambacho kitatoa huduma za mafunzo, uwezeshaji na usaidizi kwao.
Hilo linafanyika wakati ambao Tiseza imepewa lengo la kusajili miradi 1,500 katika mwaka huu wa fedha, yenye thamani ya Dola 15 bilioni za Marekani (zaidi ya Sh36.9 trilioni).
Hatua hiyo ni mwendelezo wa kuwatafutia vijana fursa ya kujiajiri na kuajiriwa baada ya kumaliza vyuo, kukabiliana na changamoto ya muda mrefu ya ukosefu wa ajira.
Pia, linafanyika wakati ambao Serikali imeunda wizara mpya ya Maendeleo ya Vijana, itakayokuwa katika Ofisi ya Rais, lengo likiwa ni kushughulikia masuala ya vijana.
Hatua hiyo ilichukuliwa baada ya kuibuka vurugu zilizoambatana na maandamano zilizofanyika Oktoba 29, 2025.
“Kituo hiki kitakuwa na makao makuu Mabibo, Dar es Salaam na kuwa na uwakilishi nchi nzima kupitia ofisi za Tiseza za mikoa na kanda. Ninatarajia kuzindua kituo hiki kabla ya mwisho wa mwaka huu,” amesema Profesa Kitila.
Amesema uanzishwaji wa kituo hicho utaenda sambamba na kuanza kwa programu maalumu kuwezesha wawekezaji vijana kubuni na kuanzisha uwekezaji wa viwanda nchini.
Kwa kuanzia, Serikaki imetenga maeneo ambayo vijana waliomaliza vyuo vikuu na vyuo vya ufundi watapewa ili kuwekeza kwenye viwanda.
Programu hiyo itahusisha mafunzo, uwezeshaji wa kupewa ardhi, kuunganishwa na wauzaji wa mitambo na malighafi na benki ambazo zina ushirikiano na Tiseza, zikiwamo Azania, TCB na CRDB.
“Kwa kuanzia tumetenga maeneo maalumu ya uwekezaji utakaofanywa na vijana kwa upande wa Dodoma eneo la Nala tumetenga ekari 100,” amesema.
Maeneo mengine na ardhi iliyotengwa kwenye mabano ni Kwala, Pwani (ekari 20), Bunda, Mara (ekari 100), Songea, Ruvuma (ekari 100) na Bagamoyo, Pwani (ekari 20.
Amesema programu hiyo pia itazinduliwa kabla ya mwisho wa mwaka huu.
“Nimewapa maeneo, sasa muende mkaweke vigezo vya wazi ili vijana waliomaliza vyuo waombe hayo maeneo, mtawasaidia kufungua kampuni, kupata mitaji, wajengewe viwanda wamiliki huko,” amesema na kuongeza:
“Wataajiriana wenyewe na waweze kuviendesha. Tunataka miaka mitano hadi 10 tuwe na mamilionea vijana wanaomiliki viwanda Tanzania.”
Mtazamo wa wachumi
Akizungumzia suala hilo, mtaalamu wa uchumi na biashara, Profesa Humprey Mushi amesema ni jambo lililopaswa kufanyika muda mrefu lakini halikufanyiwa kazi.
Ili kuzaa matunda, amesema ni vyema kuangalia mfumo wa elimu ili vijana wanaozalishwa sasa waendane na soko la ajira jambo ambalo linatengenezwa.
Ameshauri mpango huo uendane na kuongeza tija katika kilimo ili vijana wa vijijini wasije mjini baada ya kuona hakuna manufaa ya kile wanachokifanya.
“Hili litasaidia uchumi kuwa jumuishi, tuangalie kwa upana vitu ambavyo vinaweza kusaidia vijana si kimoja kimoja hata zile shule za ufundi ziangaliwe,” amesema na kuongeza:
“Ni ajabu kuona kijana hajui kushona wakati zamani watu tulifundishwa miradi mbalimbali. Tuangalie elimu yetu kwa ukaribu ili kuondoa haya yote.”
Mtaalamu wa uchumi kutoka Chuo Kikuu cha Mzumbe, Dk Eliaza Mkuna amesema ili kilichokusudiwa kizae matunda ni vyema kujifunza kupitia miradi mingine ya vijana iliyowahi kuanzishwa.
Ametoa mfano wa programu ya Jenga Kesho Iliyobora (BBT) kwamba unaweza kutumika kama sehemu ya kujifunza upungufu na mazuri yaliyofanyika.
Ametaka programu zinazotengenezwa ziwe endelevu kwa kuangalia namna ya kuwapata vijana kuanzia ngazi ya chini kwenda juu na si kutoka juu.
“Kuandaliwe mpango endelevu na shirikishi kuanzia ngazi ya kijiji kwenda juu. Pia, ili tufanikiwe katika hili si lazima tufanane, tuandae maono yetu kimkakati, watu wa eneo gani wafanye nini. Kama kanda hii wana kahawa, hawa wengine wawe na chai,” amesema.
Mikakati mingine
Katika hatua nyingine, Profesa Kitila amesema wamedhamiria kusogeza huduma za Mamlaka ya Uwekezaji na Maeneo Maalumu ya Kiuchumi kila mkoa ifikapo mwaka 2028.
Hatua hiyo amesema itafanya kila mkoa kuwa na kituo maalumu cha kutangaza na kuwezesha wawekezaji. Hilo litafanyika kwa kushirikiana na Tamisemi ili kuratibu na kuwezesha huduma kuwafikia wote nchini.
“Pia tutashirikiana na sekta binafsi kujenga miundombinu ya uwekezaji wa viwanda nchi nzima. Kwenye eneo hili, Tiseza itaingia ubia na wenye mitaji ili kujenga ‘industrial shades’ ambazo zitakodishwa kwa gharama nafuu kwa Mtanzania yeyote anayetaka kuwekeza kwenye viwanda,” amesema.
Profesa Kitila amesema: “Mpango huu utapunguza gharama za Watanzania kuwekeza na kunufaika na mageuzi ya kiuchumi yanayotokea nchini kote. Hatua hii itaongeza fursa za kiuchumi na kukuza kipato cha Mtanzania mmoja mmoja.”
Ili kuvuta uwekezaji zaidi, amesema Serikali itatunga na kuanzisha vivutio vipya vya kiuwekezaji mara kwa mara, hatua itakayoongeza uimara wa uwekezaji nchini na mvuto wa Tanzania kwa wote wenye mitaji duniani.
“Tutakuwa tayari kuwasilikiza na
kuboresha sheria zetu ili kukuza ajira na mauzo ya nje. Katika kutekeleza hatua hii ninatangaza rasmi kuwa kuanzia Januari, 2026 nitakuwa na jukwaa rasmi la kukutana na wawekezaji wote kila miezi mitatu kufanya tathmini ya mwenendo wa uwekezaji, kusikiliza changamoto na kupokea maoni na mapendekezo ya maboresho mbalimbali,” amesema.
Kupitia jukwaa hilo amesema atawaalika mawaziri wengine kama wa Fedha na Viwanda na Biashara ili kwa pamoja wasikilize mapendekezo ya wawekezaji, kukubaliana na kupanga mipango ya maboresho kwa pamoja.
Amesema hiyo ni fursa muhimu ya kupokea maoni na mapendekezo kutoka kwa wawekezaji nchini ya namna gani Wizara ya Uwekezaji, mamlaka na Serikali kwa ujumla inaweza kuwawezesha kukuza uwekezaji wao nchini.
Profesa Kitila amesema wataweka kipaumbele cha kuweka miundombinu na kuendeleza eneo maalumu la kiuchumi Bagamoyo ili kuanzisha kongani ya viwanda vitakavyouza bidhaa zake ndani na nje ya nchi.
“Tutashirikiana na sekta binafsi ya ndani na nje kuweka miundombinu muhimu ili ujenzi wa Bandari ya Bagamoyo utakapokamilika, kuwe na shehena ya mizigo inayoingia na kutoka kupitia bandari hiyo,” amesema.
Mbali ya hayo, amesema kutawekwa mazingira maalumu ya kuvutia uwekezaji katika kuzalisha bidhaa zinazoagizwa sana nje na zinazouzwa sana nje.
Baadhi ya bidhaa hizo amesema ni mafuta ya kula na ngano.
Mikakati hiyo inafanyika wakati ambao Serikali imesema inataka kuona ukuaji wa wawekezaji unaakisi ukuaji wa uchumi wa mtu mmoja mmoja, badala ya kubaki katika takwimu na makaratasi.
“Tunataka uwekezaji utakaojibu shida za Watanzania hususani kufungua fursa kwa vijana. Shughuli zilenge kujibu changamoto za kiuchumi zinazoikabili nchi, tutoke kwenye takwimu zisizojibu shida za Watanzania haiwezi kutusaidia. Tunataka uwekezaji ambao ukisoma unaona vijana, bodaboda, mamalishe, wajione wameguswa,” amesema.
Waziri Kitila amesema kama nchi ni ngumu kuendelea kusema imevutia uwekezaji halafu Watanzania wakijiangalia mfukoni hawana fedha wala ajira.
Amesema ili kufanikisha hilo, Serikali imeainisha maeneo ya kipaumbele yatakayotumiwa na wawekezaji, ambayo yatawekewa kivutio kutokana na uwezo wake wa kutengeneza ajira na bidhaa zinazotumiwa sana na Watanzania.
“Kama mtu anaomba vivutio vya uwekezaji tutampa kwa kuzingatia vigezo vitakovyokuwa vimewekwa. Atafanyiwa tathmini kuona ni namna gani uwekezaji wake unaweza kusaidia Watanzania. Tunataka uwekezaji unaoongeza uwezo na fursa ya kuzalisha ajira kwa wingi. Tutapima na kuuliza unaenda kutengeneza ajira ngapi,” amesema.
Mwenyekiti wa Shirikisho la Sekta Binafsi Tanzania (TPSF), Angelina Ngalula ameshukuru kwa mafanikio waliyopata katika awamu ya kwanza ya Serikali ya awamu ya sita katika uboreshaji wa mazingira na sera jambo lililowawezesha kufanya biashara vizuri.
“Tutaendelea kufanya biashara kwa ushirikiano na Serikali ili tuweze kufikia malengo ya Dira yetu ya mwaka 2050 kufikia uchumi wa Dola trilioni moja za Marekani na kutengeneza ajira milioni nane ambazo Rais amezitangaza wakati akifungua Bunge,” amesema.
Ili kufanikisha hilo ametaka kuendelea kutengenezwa mazingira bora ya biashara yanayotabirika na kubadili fikra kwa kile kinachoongewa kitekelezwe na si kubaki maneno pekee.
“Mwekezaji anakwenda sehemu ambayo uamuzi unafanyika na umefika wakati wa ule msemo wa polepole ndiyo mwendo uachwe, badala yake mambo yafanyike kwa urahisi,” amesema.
Kuhusu jukwaa kila baada ya miezi mitatu, ametaka Tamisemi iwe miongoni mwa wizara zitakazoshiriki kwani mambo mengi yanayofanywa na Tiseza hupitia ngazi ya serikali za mitaa.