Dar es Salaam. Kuna kitu kimepotea kwenye hii dunia ya leo. Kile kiroho safi cha mapenzi, ile game ya kutongoza mpaka dem anajishika shavuni. Anacheka kwa aibu. Anakataa lakini roho inamruka. Siku hizi? Penzi kama receipt ya ‘empesa’, fupi, bila hisia.
Gen Z ni shortcut za teknolojia, fashion za pressure, utandawazi hadi chumbani. Matokeo yake? Masela hawajui kuimbisha pisi, na pisi zenyewe hazijui ladha ya kutongozwa. Ni kama vile wote wameambiwa “relax, usiumize kichwa, app zipo.”
Lakini kumbe, penzi halijawahi kuwa app. Linahitaji stori, swaga na akili joto. Kutongoza ni sanaa, ni kipawa nilimtokea ‘ticha’ wa sekondari Tanga mpaka akasusa kuingia class. Eti ananionea aibu. Piga mistari hadi akavimbiwa.
Zamani kutongoza ilikuwa event. Una jiandaa. Unasuka maneno.
Una rehearse mbele ya kioo geto. Unaenda huku ukifahamu huenda ukakataliwa lakini roho ya kiume inakuambia “twende tu bwana, ukianguka unaamka.” Dadeeek.
Leo? Mzuka wa kutongoza kwa masela umekufa. Wavulana wa leo wamekuwa mawack kinoma. Kwa sababu watu wamezoea DM ambazo huonekana kama njia rahisi. Undezi wenyewe uko hivi: “Hi…” “Hi…” “Uko poa?” “Was where u go?”
Wakati huo huo dem amekupa seen kama dakika 20 bila kujibu.
Masela wa leo hukata tamaa haraka, ‘hawanaga’ ile ‘pawa’ ya “acha niende nimtokee tu kama mwanaume.” Game ya kutongoza imekuwa soft kuliko lips za Irene Paul.
Hivi sasa ukipita kitaa unaweza kudhani challenge ya “softness.”
Wavulana wanapendeza, sawa! Lakini wanajikwatua kupitiliza.
Siku hizi wakiamka wanatumia muda mrefu kuseti nywele kuliko kusuka mistari ya kutongoza.
Anachukulia eyebrows serious kuliko kujua jinsi ya kuelezea hisia zake mbele ya mtoto wa kike. Wanapaka lotion mpaka kwenye makalio. Ngozi hung’aa kama wamepigwa spotlight. Wapo bize na earpod, huoni wakiinua vichwa kuziangazia pisi.
Fashion siyo tatizo, ila imefikia sehemu fashion imeitafuna ile “energy ya kiume.” Yaani mtu unamtazama kijana unajiuliza:
“Huyu dogo akiitokea pisi kali, anaweza kudaka kweli, au ndo ataanza kumuuliza anatumia lipgloss za aina gani?”
Madogo hawana ile roughness ya kiume. Ambayo ilitoa chemistry tofauti. Hawana confidence ya kutembea wala kusimama mbele ya dem na kusema kitu straight.
Kila kitu ni emoji, kila kitu utasikia “tutadeal”, kila kitu ni kukwepa maongezi ya ana kwa ana. Hata upande wa pili. Madem wa Gen Z wamebadilika. Teknolojia imewapa nguvu, which is good, ila imeondoa romance sensitivity.
Leo ukimpelekea mistari mitamu, dem atadhani unamchezea, nao huuliza: “Unasemaga hivyo kwa madem wote?” Nyambafuu!!!
Pisi za zamani zilikuwa zinajua kulikubali game, hata kama wanajifanya wanaweka pozi.
Siku hizi wanataka mwanaume wa Tiktok, wanaozijua filters kuliko feelings, wanaozijua make up blending kuliko ku-make conversation. Yaani aibu, aibu, aibu.
Compliment ikitoka? “Aaaaah, unanitongoza eeh.” Mistari ikienda deep? Utasikia: “Hiyo line imepitwa na wakati.” Kidume akijitahidi kumkazia sana dem utasikia? “Huyu kaka anaonekana desperate.” Ile ladha ya kutokea madem ile mpaka ajihisi malaika kweli, imepotea.
Kizazi cha sasa kinaishi kwenye dunia yenye likes, comments, DMs, filters, algorithm. Hakuna time ya kuongea uso kwa uso.
Wala kusomana machoni. Time ya kusikiliza sauti ya kiumeni ikitetemeka sikioni haipo. Wako so cheap and cheapest.
Zamani kulikuwa na tension tamu. Leo kila kitu kiko fasta.
Kila kitu kimekaa kwenye screen.
Utandawazi unachanganya mila na style kiasi cha kumtofautisha mvulana na msichana kugeuka kuwa ni kibarua kizito. Kuanzia mitaani mpaka mitandaoni wana pigo mfanano.
Wote wanatembea kilegevu, wote wanapaka vitu vya kung’aa, wote wanatinda nyusi. Chemistry ya kimaumbile, ile identity ya kiume na ya kike. Zimeanza kuwa blurry.
Na unapochanganya hivyo, hata mapenzi yanakuwa bila direction of coz. Hawa Gen Z kelele nyingi lakini pakacha tupu. Mapenzi ya zamani yalikuwa na tukio. Kukutana barabarani na kugongana bega, kuzungumza, kucheka, kuwa na awkward pauses, then boom, connection.
Leo connection inajengwa kwa kusema: “Umeview my story kila siku, so sikua najua kama wewe unanipenda.”
Bro… hiyo siyo love story. Hiyo ni notification. Zamani ukikataliwa, unaumia kidogo, ila unakomaa. Unajifunza kuapproach vizuri. Na unaelewa neno gani hufanya kazi, na lipi linaudhi. Bado unaendelea kumpigia misele mtoto wa mama na baba mkwe deile kitaani kwao.
Leo hii rejection inamvunja mtu mishipa. Msela akipuuzwa mara mbili anafuta alichoandika DM, anajificha offline kama siku tatu na anasema: “Wanawake wa sasahivi ni toxic.” Sio toxic, game yako tu haina ladha unambwela wakati posi ipo ‘aido’ inahang tu kama joho la Spika.
Hata kama mambo yamebadilika, ukweli ni kwamba kizazi cha sasa kinaweza kupenda na kupendwa. Wana akili, wana exposure, wana confidence ya aina yake. Lakini
Wanachokosa ni ladha kamili ya ubinadamu halisi katika mapenzi. Kama jamii tuna kazi sana.
Kizazi hiki wanataliwa kurudi kwenye asili. Kuongea uso kwa uso. Kutumia mistari na ubunifu. Kujiamini bila emoji. Kuzigusa hisia za mtu, siyo screen yake. Kuonesha ladha ya kiume na ya kike, bila kuogopa kuhukumiwa na ulimwengu. Simama.
Gen Z hawajui kuimbisha pisi, sio kwa sababu hawana akili. Bali kwa sababu dunia imewatelekeza kwenye shortcuts. Na madem hawajui ladha ya kutongozwa, sio kwa sababu hawataki, bali kwa sababu hawajawahi kupewa kikombe kilichojaa vizuri.
Teknolojia, utandawazi, fashion. Vimepamba maisha yao, lakini vimechakachua mapenzi kwao. Sasa hivi mapenzi ni vibe, sio commitment. Ni links, na sio maneno matamu. Ni DM, sio sauti ya mtu halisi. Nifollow nikufollow na siyo komborela na kidali po.
Lakini ukweli unabaki palepale.
Ladha ya kiume na ladha ya kike zikikutana tena kutoka moyoni, hakuna Gen Z wala teknolojia vinavyoweza kuizuia. Ni moto ule wa mbali unaoweza kumchoma mpaka mtu atake kupiga video call bila filter. Komaeni masela wa kizazi hiki.
Msiwe mapimbi.